Το τρίστρατο

 

Τον στόχο του ο Denis Villeneuve, να μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το Dune(1965) −πρώτο βιβλίο απ΄την θρυλική εξαλογία του Frank Herbert− σε δύο μέρη, φαίνεται πως τον εκπλήρωσε και με το παραπάνω. Μετά την υπέροχη ταινία του 2021, φέτος μας χάρισε μιά εξίσου θεαματική και συγκλονιστική δουλειά με την πρώτη, το DUNE : PART TWO, συνεχίζοντας την ιστορία μετά τον τραγικό χαμό (για την ακρίβεια, δολοφονία) της κεφαλής του οίκου των Ατρείδων, του Δούκα Λέτο Ατρείδη.

Εκπληκτικά πλάνα για άλλη μια φορά, ιδίως αυτά που μας εισάγουν στον εφιαλτικό πλανήτη Giedi Prime- έδρα του Οίκου Χαρκόνεν και του αηδιαστικού Βαρώνου του (η φωτογραφία, πάλι από τον Greig Fraser , και το όλο στήσιμο αξίζουν βραβείο), ωραιότατα κοστούμια δια χειρός Jacqueline West, και η υποβλητικότατη μουσική, παλι του Hans Zimmer (κατά προσωπική εκτίμηση, πρόκειται εν πολλοίς για παραλλαγές εκείνου του υπέροχου κομματιού Leaving Caladan απ ΄το ost της ταινίας του 2021),πλαισιώνουν καταλυτικά το επαρκέστατο καστ, με μπροστάρηδες τους φοβερούς Stellan Skarsgard και  Austin Butler οι οποίοι ενσαρκώνουν πειστικότατα τον επικεφαλής Βαρώνο του Οίκου Χαρκόνεν και τον προαλειφόμενο για επικεφαλής αντιστοίχως, αγαπημένο του ανηψιό (επονομαζόμενο και Ψυχάκια απ΄την πριγκίπισσα Ιρουλάν του αυτοκρατορικού Οίκου Κορίνο) Feyd-Rautha.

Και ενώ στην προηγούμενη ταινία, βλέπαμε τον ομορφούλη διάδοχο στον Οίκο των Ατρείδων, Πωλ να μην έχει εξοικειωθεί ακόμη με τον νέο κόσμο στο οποίο υποχρεώθηκε να μετοικίσει, στον αφιλόξενο και άγριο πλανήτη Αρράκις, σ’αυτή την ταινία, βλέπουμε έναν αλλαγμένο Πωλ Ατρείδη : ο νεαρός διάδοχος, κινητοποιείται κατ’αρχάς απ΄τον βαθύ πόνο και την λύσσα του να εκδικηθεί τον άτιμο θάνατο του πατέρα του. Η κινητήρια δύναμη πίσω απ΄τις πράξεις του Πωλ, εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον, είναι η ανάγκη του να τιμωρήσει αυτούς που ευθύνονται για τον τραγικό χαμό του πατέρα του,και του Οίκου του εν γένει : το αντίπαλο δέος, τον Οίκο Χαρκόνεν (και συγκεκριμένα τον σιχαμένο Βαρώνο Βλαντιμίρ Χαρκόνεν) αλλά και τον Αυτοκράτορα Σαντάμ IV (υποβλητικός μέσα στον μάλλον υποτονικό ρόλο του,ο Christopher Walken) ο οποίος κάθεται στο θρόνο, του οποίου ο πιστός και φημισμένος στρατός βοήθησε αποφασιστικά τους Χαρκόνεν στο να αφανίσουν τον Οίκο των Ατρείδων. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η πληροφορία, ότι ο Frank Herbert, είχε πρόθεση να σκιαγραφήσει τον Πωλ Ατρείδη ως αντι-ήρωα, και αν προσέξει κανείς αυτή την, εξαιρετική ταινία, θα νιώσει το τραγικό βάρος και τον ουσιαστικά τριχασμό, το τρίλλημα που αντιμετωπίζει ο νεαρός Πωλ- Δούκας του πλανήτη Αρράκις, όπως αυτό-προσδιορίζεται σε μια φοβερή σκηνή : να αφιερωθεί στον έρωτά του, την ατρόμητη αγωνίστρια των Φρέμεν, Τσάνι (η Zendaya είναι απολύτως μέσα στο ρόλο της. Είναι ενδεικτικότατη της στάσης της, η αντίδρασή της εκεί κοντά στο φινάλε, απέναντι στον Πωλ, ο οποίος πλέον έχει πάρει πολύ ζεστά τον ρόλο του ως «Αυτός που δείχνει το δρόμο» ή «Το Αγόρι Απ΄τον Εξω Κόσμο» ), να αποδεχτεί πλήρως την περίφημη προφητεία που επικαλούνται οι βαθιά θρησκευόμενοι Φρέμεν , για τον Lisan-al-Gaib, ή Mahdi ή όπως αλλιώς οι Φρέμεν αποκαλούν τον σωτήρα τους, και να γίνει ο ηγέτης τους, ο απελευθερωτής του πλανήτη τους απ΄τον ζυγό των Χαρκόνεν, ή να υποταχτεί στη «μοίρα» του, όπως αυτή στην ουσία έχει προσχεδιαστεί απ ΄την περίφημη μητριαρχική Αδελφότητα των Bene Gesserit για να γίνει ο Kwisatz Haderach −το απόλυτο Πνεύμα που διαπερνάει τον χωρόχρονο και φέρει τη μνήμη όλων των προγόνων του;

Ο Chalamet είναι επαρκέστατος στο ρόλο του, έχει αυτά τα εμψυχωτικά ξεσπάσματα (τα οποία είχε και στο υπέροχο The King), και πλάθει έναν συμπαθέστατο θα έλεγα, Πωλ Ατρείδη. Έχει πολύ ενδιαφέρον η στάση του απέναντι σ’αυτό  το τρίλλημα, είναι βαρύ το φορτίο που καλείται να σηκωσει στους λεπτούς ώμους του (κι ας είναι ικανότατος πολεμιστής),και γίνεται ακόμη βαρύτερο αν αναλογιστούμε και την σοκαριστική αποκάλυψη που θα γίνει, την συγκλονιστική αλήθεια που θα μάθει για τον εαυτό του και την οικογένειά του, πίνοντας το περίφημο Νερό Της Ζωής (worm piss, όπως λέει κοροϊδευτικά η φίλη-συμπολεμίστρια της αγαπημένης του).  Όλη η προετοιμασία που έκανε και ο ίδιος αλλά και η ωραία μητέρα του Λαίδη Τζέσικα (πανεμορφη η Rebecca Ferguson) στο πρώτο μέρος, δικαιώνεται σ’αυτή την ταινία, όπου οι δύο τρόμοι των Φρέμεν : τα αηδιαστικά, γιγαντιαία και άκρως επικίνδυνα σκουλήκια, και οι εξίσου επικίνδυνοι Χαρκόνεν, έχουν την τιμητική τους.

Διότι η πρώτη που θα γευτεί αυτό το μυστηριώδες και θανατηφόρο υγρό, είναι η Λαίδη Τζέσικα, η αγαπημένη μαθήτρια των Bene Gesserit, που από Bene Gesserit Sister, αναβαθμίζεται σε Reverend Mother, βρισκόμενη απέναντι ( ; ) απ΄την έτερη κορυφαία Reverend Mother της Αδελφότητας, την τρομερή Γάϊους-‘Ελεν Μοχάϊμ (η Charlotte Rampling, απολαυστική για άλλη μια φορά, κι ας είναι συνεχώς κρυμμένη πίσω από μαύρο βέλο). Ενας αβάσταχτος ντετερμινισμός, διατρέχει όλη την ταινία, η σπονδυλική στήλη του καθηλωτικού δράματος, εκφράζεται πιστεύω στην φοβερή ατάκα που προφέρει η ‘Ελεν Μοχάϊμ, σε άλλη μία άριστη μαθήτριά της, την πριγκίπισσα Ιρουλάν, του βασιλικού Οίκου Κορίνο (εξαίρετη η Florence Pugh) όταν αυτή τη ρωτάει επίμονα για τον διάδοχο του Οίκου των Ατρείδων : “hope?! We are Bene Gesserit. We don’t hope, we plan” της απαντάει η «Μητέρα» και η υπάκουη μαθήτρια, συμφωνεί αναγκαστικά. Τίποτα απ΄όσα τραγικά συνέβησαν αλλά και θα συμβούν, υπονοεί η επικεφαλής της Αδελφότητας, δεν ήταν τυχαία, δεν συνέβησαν έτσι στο ξεκάρφωτο. Ό,τι συνέβη, που διέλυσε τον Οίκο των Ατρείδων, το αποφάσισε η Αδελφότητα, ο Οίκος αφανίστηκε επειδή έτσι έκρινε ότι έπρεπε να γίνει , η Αδελφότητα των γυναικών που μυστικά και έμμεσα ανεβοκατεβάζει ηγέτες και κινεί τους πάντες σαν πιόνια, στην πλανητική σκακιέρα του Γνωστού Σύμπαντος. Και αυτός ο ετεροκαθορισμός που βαρύνει αβάσταχτα τη ζωή του Πωλ Ατρείδη, στέκεται απέναντι στον έρωτά του για την Τσάνι, γιατί προφανώς, και αυτό, δεν ήταν προσχεδιασμένο/προγραμματισμένο να συμβεί… άλλωστε ακόμη και η ίδια η ύπαρξη του Πωλ Ατρείδη, ενός αρσενικού απογόνου, ήταν ένα απρόβλεπτο λάθος, κάτι που χάλασε ανεπανόρθωτα τα μυστικά σχέδια της Αδελφότητας, επειδή η ούσα επίσης Bene Gesserit, Λαίδη Τζέσικα, παράκουσε τις εντολές της Αδελφότητας (λόγω του έρωτά της για τον Λέτο Ατρείδη), και αντί για κορίτσι ειχε γεννήσει αγόρι, τον Πωλ δηλαδή. Η συγκλονιστική αλήθεια που μαθαίνει ο Πωλ, που βλέπει χάρη στο μπλε υγρό (απ΄τις καλύτερες σκηνές της ταινιας, είναι αυτή που βλέπουμε, μαζί με την Λαίδη Τζέσικα, πως ακριβώς παράγεται αυτό το παχύρευστο υγρό, το οποίο έχει την ικανότητα να ξεκλειδώνει την γενετική μνήμη αυτού που θα το πιεί, και για την ακρίβεια, αυτής που θα το πιεί, αφού καταρχήν αποκλείονται απ΄τη διαδικασία, άντρες), επιφυλάσσεται και για την Τζέσικα, η οποία ενώ αρχικά διστάζει να γίνει Μητέρα στη θέση της ετοιμοθάνατης προηγούμενης Μητέρας των Φρέμεν, δειχνει κι αυτή να γλυκαίνεται απ΄αυτό το νέο ρόλο. Μάνα και γιός, μοιάζουν αμφότεροι να σηκώνουν κεφάλι στην προσχεδιασμένη πορεία που καλούνται ν’ακολουθήσουν. Και η περίφημη Φωνή −αυτή η μέθοδος ελέγχου της βούλησης του άλλου και υποταγής της στο θέλημα του φορέα της− σ’αυτή την ταινία χρησιμοποιείται ουκ ολίγες φορές. Ακόμη και απ΄τον Πωλ εναντίον της ‘Ελεν Μοχάϊμ (με τη δεύτερη να κοντεύει να σωριαστεί απ΄την ταραχή και να ψελλίζει : βδέλυγμα ),αλλά και απ΄την Λαίδη Τζέσικα όταν θέλει να προωθήσει τα δικά της σχέδια.

Με δύο σοκαριστικότατες αποκαλύψεις και με αποκορύφωμα το φοβερό τελευταίο μισάωρο, όπου βλέπουμε τους Φρέμεν να χρησιμοποιούν τα γιγαντιαία σκουλήκια, ως τα απόλυτα όπλα εναντίον των Χαρκόνεν, μπαίνουν τα θεμέλια για την επόμενη ταινία η οποία όπως έχει δηλώσει ο σκηνοθέτης, θα είναι μεταφορά στην οθόνη, του 2^ου βιβλίου της εξαλογίας του F.Herbert, το Dune : Messiah.

Ο Πωλ διατάζει να οδηγηθούν οι Φρέμεν στον «Πράσινο Παράδεισο», προφανέστατα ένα ειδυλλιακό μέρος, και εντελώς αντίθετο απ΄τον πλανήτη-Κόλαση των Χαρκόνεν, ένα φρικτό μέρος για να ζει κανείς, ένα απέραντα εχθρικό τοπίο, καρπός της ακραίας βιομηχανοποίησης. Δεν υπάρχουν δέντρα στον Giedi Prime, δεν υπάρχουν γαλανοί ουρανοί, τίποτα απ΄τα τοπία που θαυμάσαμε στον πλανήτη του Πωλ. Οι σκηνές που αφορούν τον Οίκο των Χαρκόνεν, και ιδίως η περίφημη σκηνή στην Harkonnen Arena, είναι εξαιρετικές, αυτός ο ασφυκτικός διχρωματισμός του μαυρό-ασπρου, οι στρατιές των απολυτως υποταγμένων στον σιχαμένο Βαρώνο, μιλούνια άνθρωποι με γυμνά από μαλλιά κεφάλια, λευκό δέρμα, και μαύρο στόμα, οι δε σκλάβοι στο παλάτι του Βλαντιμίρ Χαρκόνεν είναι εντελώς για λυπηση : φοβισμένα πλάσματα, αναλώσιμα χωρις καμία αμφιβολία, και έρμαια της οργής του αφέντη τους (βλ.την εκπληκτική σκηνή όπου ο μικρός ανηψιός του Βαρώνου, ο ψυχοπαθής Feyd-Rautha, δοκιμάζει τα νέα μαχαίρια που κατασκευάστηκαν ειδικά για τους αγώνες στους οποίους θα συμμετάσχει ο 18χρονος μόλις, διάδοχος του Βαρώνου, ή αυτήν όπου ο Raban, ο αδελφός του δηλαδή, ξεσπάει σε έναν  εκ των αξιωματικών  του, με ολέθρια αποτελέσματα).

Η εξαιρετική φωτογραφία του Fraser αναδεικνύει το διάχυτο κλίμα στυγνής καταπίεσης,σαδισμού και τρομοκρατίας που διέπουν την κεφαλή του Οίκου, αυτόν τον δυσκίνητο, πλαδαρό, θηριώδη και απολύτως αντιπαθή άνδρα, που κινείται αθορυβα υποβασταζόμενος από ειδική συσκευή, που του δινει τη δυνατότητα να περιφέρει μεγαλοπρεπώς τον όγκο του, μερικά εκατοστά πάνω απ΄το έδαφος. Ο Skarsgard, όπως και στην πρώτη ταινία, μας χαρίζει έναν παμπόνηρο, αηδιαστικό και απειλητικό Βαρώνο, ο οποίος λαμβάνει για τις…υπηρεσίες του, την αμοιβή που του αξίζει, εκεί σε μια συγκλονιστική σκηνή κοντά στο φινάλε. Ας τιμωρείται όμως ο σιχαμενος Βαρώνος, ας έχει την ίδια κατάληξη και ο «άξιος συνεχιστής» του αδίστακτου σαδισμού του, ο ανηψιός του Feyd-Rautha. Ας πηγαίνει επίσης να συναντήσει τον χαμό του, και το έτερο κτήνος του Οίκου, το έτερο «μαντρόσκυλο» του Βαρώνου, ο θηριώδης Raban (ένας απολαυστικά υστερικός, Dave Bautista). Έχει άραγε σημασία; Η σοκαριστική αλήθεια που μοιράζονται μητέρα και γιός (η Λαίδη Τζέσικα και ο αγαπημένος της γιός Πωλ) είναι τοσο αδυσώπητη, που εικάζουμε πως έχει κλονίσει συθέμελα αμφότερους. Αυτός που οι Φρέμεν τον αποκαλούν Μεσσία, αυτός που λέει στην, Reverend Mother πλέον, μητέρα του, πως τα φρικτά και ανεξήγητα ονειρα που είχε, τώρα αποκτούν το νόημά τους, στην ουσία ήταν τα μέλλοντα (μαζί και το δικό του), αυτά που έβλεπε, αυτός ο νέος Δούκας, που προσπαθεί να χωρέσει στ’ όνομά του το παρελθόν του και το μεσσιανικό παρόν του, σαν άλλος Οιδίποδας, σαν άλλος τραγικός βασιλιάς, ίσως συνειδητοποιήσει ότι στρεφόμενος εναντίον των εχθρών του-αφανιστών του πατέρα του, στρέφεται στην ουσία, κατά του ίδιου του του εαυτού…

 

Trivia :  

·       Για τα πέραν περιγραφής, πλάνα του παλατιού των Χαρκόνεν, έμπνευση ήταν τα sept tanks. Το παλάτι κατασκευάστηκε στη Βουδαπέστη, δεν είναι αποτέλεσμα CGI. Ο Stellan Skarsgard χαρακτήρισε το ρόλο του «μικρό αλλά σημαντικό». Περνούσε 7 ώρες καθημερινά στο μακιγιάζ. Η εξαιρετική του ερμηνεία, επιβάλλεται να συγκριθεί με αυτές των προκατόχων του : στη μίνι τηλεοπτική σειρά Dune (2000),  τον διεστραμμένο Βαρώνο, υποδύθηκε ο Ian McNeice, ενώ στην ταινία του David Lynch του 1984, τον υποδύθηκε ο Kenneth McMillan.  Το τέλος που επιφυλάσσει ο Villeneuve στον Βαρώνο, διαφοροποιείται απ’αυτό που υπάρχει στα βιβλία του Herbert : δεν είναι ο Πωλ αυτός που τον σκοτώνει ,αλλά η αδελφή του Αλία, η οποία ακριβώς τη στιγμή που τον σκοτώνει, του λέει την τρομερή αλήθεια.

·       Η εξαιρετική σκηνή στο στάδιο των Χαρκόνεν, γυριζόταν επί μήνες. Χρησιμοποιήθηκαν ειδικές υπέρυθρες κάμερες. Οι Chalamet και Butler για την κομβικής σημασίας σκηνή της μεταξύ τους μονομαχίας, προπονήθηκαν ξεχωριστά ο ένας απ΄τον άλλο με έναν εκπαιδευτή kali (πολεμικες τέχνες των Φιλιππίνων). Ο Austin Butler, πήρε το ρόλο άνευ δοκιμαστικού, και πέρασε 4 μήνες στη Βουδαπέστη όπου παρακολούθησε πρόγραμμα γυμναστικής σχεδιασμένο από ένα πρώην μέλος των Navy SEALS. Εχει πεί πως ο χαρακτήρας που υποδύεται και αυτός του Πωλ είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο Villeneuve χαρακτήρισε την ερμηνεία του Butler ως “ a cross between a psychopath killer, an Olympic sword master,a snake and Mick Jagger”.

·       Γυρίσματα έγιναν σε Ιταλία, Βουδαπέστη, Ιορδανία και ‘Αμπου Ντάμπι. Με προϋπολογισμό  190 εκατομμύρια δολάρια, τα μέχρι στιγμής παγκόσμια έσοδα έχουν ξεπεράσει τα 600 εκατομμύρια. Ο Villeneuve έχει πεί πως θέλει να φτιάξει και τρίτη ταινία (μεταφορά του 2^ου βιβλίου της εξαλογίας του Frank Herbert, το Dune : Messiah), για να ολοκληρώσει την τριλογία του.

·       Σύντομη εμφάνιση κάνει η Anya Taylor-Joy, που υποδύεται την, ενηλικη πλέον, αδελφή του Πωλ Ατρείδη, Αλία. Σκηνές γύρισε και ο Tim Blake-Nelson, αλλα δεν συμπεριλήφθηκαν στην τελική κόπια. Και αυτόν αλλά και τον Stephen Mckinley Henderson (υποδύθηκε τον Mentat του Οίκου των Ατρείδων, Thuffir Hawat), ο σκηνοθέτης τους ευχαριστεί στους τίτλους τέλους.

·       Ο δημιουργός γλωσσών για το GoT, David Peterson, επιστρατεύθηκε και εδώ. Οι χαρακτήρες του Πωλ, της Λαίδης Τζέσικα και της πριγκίπισσας Ιρουλάν, έχουν αναπτυχθεί περισσότερο απ΄όσο στο βιβλίο.

·       Για την ταινία Dune του Alejandro Jodorowsky ( η οποία τελικά δεν γυρίστηκε ποτέ) , ο Ελβετός καλλιτέχνης H.R. Giger είχε σχεδιάσει μια σειρά από Harkonnen Chairs . Παραλλαγές αυτών χρησιμοποιούνται στα Giger bars στην Ελβετία.