Ξερό πηγάδι

 

Μία εικαστικώς πανέμορφη απεικόνιση των ολέθριων συνεπειών που επιφέρει ο γάμος ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, όταν δεν έχει κίνητρό του τα συναισθήματα και μάλιστα τα αμοιβαία συναισθήματα, είναι η ταινία του Kirill Serebrennikov με τον τίτλο ZHENA CHAIKOVSKOGO/TCHAIKOVSKY’S WIFE. Το εξαίρετο πρωταγωνιστικό δίδυμο των Alyona Mikhailova και Odin Lund Biron,με την πρώτη να μας χαρίζει μια συγκλονιστική ερμηνεία,κατορθώνει απολύτως να μεταφέρει όλη την απόγνωση και την απόλυτη αφοσίωση (της Αντονίνας) στο πρόσωπο του τρανού μουσικοσυνθέτη Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, και την τραγωδία της άνευ όρων αγάπης η οποία όμως επιστρέφεται πίσω στον δότη της. Ήδη απ΄την εναρκτήρια σεκάνς της ταινίας, αντιλαμβανόμαστε την δεινή θέση στην οποία βρισκόταν η Αντονίνα Μιλιούκοβα, χήρα πλέον, έχοντας χάσει τον έρωτα της ζωής της, τον μεγάλο συνθέτη, ο οποίος όπως της είχε πεί ευθαρσώς όταν εκείνη τον πολιορκούσε ερωτικά : «δεν έχω αγαπήσει ποτέ καμία γυναίκα στη ζωή μου», και σίγουρα όπως άλλωστε έχουμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε σ’αυτό το 2ωρης διάρκειας δράμα, η τρελά ερωτευμένη Αντονίνα, δεν θ’αποτελούσε εξαίρεση…

Τα υπέροχα πλάνα της ταινίας −καθένα τους, θυμίζει ζωγραφικό πίνακα− καδράρουν αυτό το κορίτσι που ήθελε να σπουδάσει μουσική, και που όταν αυτό το έμαθε ο μεγάλος Τσαϊκόφσκι, η αντίδρασή του ήταν : «δε παντρεύεσαι καλύτερα; ». Κάθε σκηνή, είτε είναι η Αντονίνα με τον διάσημο σύζυγό της, είτε με άλλα αρσενικά,αλλά και στο σπίτι της, με την φρικτή μάνα της, μια πικρόχολη μεγαιρα, «χήρα ζωντανού» όπως λέει σε μια σκηνή, είναι μια δυσάρεστη υπενθύμιση της θέσης της γυναίκας στην αυτοκρατορική Ρωσία του 19^ου αιώνα, αλλά και της παντελούς απουσίας συναισθημάτων του Τσαϊκόφσκι, γιαυτη τη γυναίκα, η οποία του έγραφε παθιασμένες επιστολές, και τελικά κατόρθωσε να παντρευτεί τον συνθέτη. Ο ωραίος Τσαϊκόφσκι όμως, κάθε άλλο παρά γοητευόταν απ΄τη θηλυκότητα που τον πολιορκούσε στενά. Τα πράγματα δυστυχώς, ήταν τραγικα απλά : ο μουσικοσυνθέτης ήταν ομοφυλόφιλος και ο μόνος λόγος για τον οποίο συναίνεσε να νυμφευθεί τη δεσποινίδα Αντονίνα Μιλιούκοβα, ήταν για να σταματήσουν επιτέλους στην πόλη τα κουτσομπολιά και οι φήμες για τον σεξουαλικό προσανατολισμό του Πιότρ.

Ένα διαμαντάκι αισθητικής είναι η ταινία, που αφηγείται μια κατ’ουσίαν τραγική ιστορία, γιατί τί άλλο είναι ένας έρωτας χωρίς ανταπόκριση; Κι όχι μόνο έρωτας, αλλά και συζυγική συμβίωση. Η Αντονίνα όμως, κώφευε επιδεικτικά στις προειδοποιήσεις του ίδιου του συνθέτη, ότι η σχέση τους θα είναι σαν αδελφική, ούτε σεξ ούτε τίποτα μεταξύ του ωραίου Πιότρ, και της τρελά ερωτευμένης μαζί του, Αντονίνας. Πόσο μπορεί ν’αντέξει τη σεξουαλική στέρηση ένας άνθρωπος, ιδίως όταν το αντικείμενο του πόθου του βρίσκεται κοντά του;

Το χρονικό μιάς προαναγγελθείσας στεγνής σχέσης, είναι αυτό που παρακολουθούμε, και η αντίδραση αυτής της κοπέλας που μένει ανυποχώρητη στο πάθος της και στον έρωτά της. Είναι χαρακτηριστικότατη η σκηνή της συνάντησης της Αντονίνας με τον δικηγόρο του συζύγου της, προκειμένου να συζητήσουν το διαζύγιό της με τον Τσαϊκόφσκι. Η αντίδικη πλευρά (ο Πιότρ δηλαδή) προσπαθεί να τη δελεάσει με ένα μεγάλο χρηματικό ποσό το οποίο θα της καταβληθεί υπό τον όρο να μην ξαναδεί ποτέ των ποτών η Αντονίνα τον Τσαϊκόφσκι. Και είναι χαρακτηριστικότατη η εκφραση του προσώπου της Αντονίνας, και το ξέσπασμά της όταν όλοι οι άνδρες του δωματίου, έχουν βαλθεί να την κάνουν να δεχτει το διαζύγιο.Όλοι προσπαθούν με λύσσα (ή με την πειθώ) να την τραβήξουν μακριά απ΄τον Τσαϊκόφσκι, ενώ αυτή με νύχια και με δόντια προσπαθεί να μείνει δίπλα του, σύζυγός του, δική του για πάντα. Γιατί όταν μας προειδοποιούν για κάτι εμεις βαδίζουμε εντελως καταπάνω του; γιατί η Αντονίνα Μιλιούκοβα, ενώ δέχτηκε την συναισθηματική ψυχρολουσία απ ΄το είδωλό της,συνέχισε απτόητη να τον πολιορκεί; Αλλά και γιατί σε τελική ανάλυση, ο Τσαϊκόφσκι ενέδωσε, υπεκυψε και προχώρησε σε μία τόσο κομβικής σημασίας πράξη γι’ αμφότερους;

Είναι άκρως δυσάρεστη η αίσθηση της συνεχούς απόρριψης που διαποτίζει τη σχέση του Τσαϊκόφσκι με την Αντονίνα,όπως και είναι σοκαριστική η αποστροφή του γιαυτήν ( ο ίδιος συχνά αναφερόταν σ’αυτήν με τον χαρακτηρισμό ερπετό), και η αρνητική αντίδρασή του όταν την βλέπει, κάτι που επιδιώκει αυτή φυσικά. Είναι επίσης ομοίως ενοχλητική, αυτή η αίσθηση της παρείσακτης στη ζωή του μεγάλου συνθέτη, αίσθηση που…φροντίζουν (ηθελημένα ή αθέλητα) να δημιουργούν όλοι αυτοί οι νεαροί που γυροφέρνουν τον άντρα της, οι μαθητές του στο ωδείο, οι φίλοι του ή πρώην συμφοιτητές του, ακόμη και τ’αδέλφια του, εκτός της Σάσα, με την οποία βλέπουμε να έχει μια πολύ καλή σχέση η ταλαίπωρη Αντονίνα.

 Παρά την βαριά σκιά των ενοχών για τις σεξουαλικές του προτιμήσεις (οι οποιες ενισχύονταν απ΄το απολύτως απαγορευτικό νομικό καθεστώς της αυτοκρατορικής Ρωσίας για την [ανδρική τουλάχιστον] ομοφυλοφιλία), η ταινία φαίνεται εστιασμένη περισσότερο στο δράμα που βίωνε η Αντονίνα, ακριβώς επειδή της έλαχε να ερωτευθεί τρελά έναν άνδρα που προτιμούσε άνδρες, κι όχι γυναίκες.Την φουρτουνιασμένη και απολύτως ερωτευμένη ψυχή της Αντονίνας παρακολουθούμε, και όχι την κρυφή και «αποκλίνουσα» σεξουαλικότητα του συζύγου της, και συνεπής ως προς αυτή την οπτική είναι και η τελευταία σκηνή όπου βλέπουμε έναν μικρό εφημεριδοπώλη να διαλαλεί τον θάνατο του τρανού μουσικοσυνθέτη, από χολέρα− αυτή ήταν η επίσημη εκδοχή, γιατί έχει υποστηριχθεί ότι πολύ πιθανό η αιτία θανάτου του, να ήταν η αυτοκτονία.

Σε κάθε περίπτωση, μένει  η εικαστική απόλαυση που ντύνει με τον καλύτερο τρόπο το δράμα αυτής της γυναίκας που ερωτεύθηκε τρελά, και πέρασε τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής της σε άσυλο.

 

 

Trivia:

·        Στην ταινία αναφέρεται πως η Αντονίνα Μιλιούκοβα, πέθανε στο Πέτρογκραντ στις 18-2-1917, αλλά έμεινε άταφη για αρκετές μέρες λόγω των αναταραχών που επικρατούσαν στην πόλη. Στο διαδίκτυο ως ημερομηνία θανάτου της, αναφέρουν την 16^η Φεβρουαρίου και εναλλακτικά,την 1^η Μαρτίου 1917. Όταν γνώρισε τον Τσαϊκόφσκι στα 1865, αυτός ήταν 25 ετών κι αυτή 16. Έκανε τρία παιδιά τα οποία εγκατέλειψε. Πέθανε σε ηλικία 68 ετών. Ο αδελφός του Τσαϊκόφσκι, Μόδεστος, την περιγράφει στη βιογραφία για τον αδελφό του, ως «crazed half-wit»…

·        Ο Peter Bradshaw του Guardian χαρακτήρισε την ερμηνεία της Mikhailova tremendous.