Το κατά Λουκάν μαρτύριο

 

Συγκλονιστική απεικόνιση της πτώσης,σωματικής αλλά και ηθικής, ενός εξ ορισμού "ανθρώπου του Θεού", μας προσφέρει η ταινία του Ισλανδού Hlynur Palmason με τον τίτλο GODLAND/VOLAOA LAND/VANSKABTE LAND .Με το σεναριακό μύθευμα της, υποτίθεται, ανακάλυψης επτά φωτογραφικών πλακών στο νησί της Ισλανδίας, η οποία τον 19ο αιώνα θεωρείτο απομακρυσμένη περιοχή της Δανίας, φυτεύεται τεχνηέντως ο σπόρος της ίντριγκας στο μυαλό του θεατή,ο οποίος παρακολουθεί κατόπιν εκπληκτος, την απίστευτη σωματική ταλαιπωρία που υφίσταται ένας νεαρός Λουθηρανός (Προτεστάτης δηλαδή) ιερέας, ο οποίος στέλνεται στον σκληρό τόπο της Ισλανδίας, για να επιβλέψει την κατασκευή εκκλησίας της τοπικής Δανέζικης ενορίας. Ο ηθοποιός που έχει αναλάβει το ρόλο του ιερέα,ο Elliot Croset Hove (Δανο-Αμερικάνος), είναι εξαιρετικός, πειστικότατος και πλαισιώνεται επάξια απ΄τον έτερο εκπληκτικό Ισλανδό ηθοποιό, Ingvar Eggert Sigurosson που υποδύεται τον ντόπιο οδηγό του στην περιοχή, με το εμβληματικό για τους Σκανδιναβούς όνομα, Ράγκναρ.

Όλα μοιάζουν να πηγαίνουν στραβά απ΄την αρχή για τον ευαίσθητο παπά, ο οποίος ασχολείται και με την τέχνη της φωτογραφίας, κι έχει πάρει τον εξοπλισμό του μαζί με τα υπόλοιπα πράγματά του, στο σκληρό και αφιλόξενο τοπίο της Ισλανδίας. Η εξαίρετη φωτογραφία δια χειρός Maria von Hauswolff, παίζει καθοριστικότατο ρόλο στην πρόκληση δέους μπροστά στην πανίσχυρη και αποστομωτική Φύση, που απλώνεται μπροστά μας και μπροστά στα μάτια του νεαρού Λούκας, που έφυγε απ ΄την Δανία με μεγάλη ελπίδα και ισχυρή αίσθηση του καθηκοντος, για να φέρει σε πέρας την αποστολή του : να φτιάξει μιά εκκλησία, πριν έρθει ο χειμώνας, όπως του τονίζει σε μιά χαρακτηριστικότατη σκηνή, ο προϊστάμενός του ιερέας.

Και γιατί να έχει τόση σημασία να προλάβει το χειμώνα, ίσως ν'αναρωτιόταν από μέσα του, ο σεμνός Λούκας, μην τολμώντας να κοιτάξει στα μάτια τον προϊστάμενό του, που χλαμπούριαζε κανονικά το γεύμα του, καθισμένος στο ζεστό δωμάτιό του. Με το που θα πατήσει το πόδι του στο άγριο νησί, ίσως ακόμη και απ΄το ταξίδι με το μικρό καραβάκι που θαλασσοδέρνεται στα κύματα, αρχίζει ν'αντιλαμβάνεται προφανώς, ότι η αποστολή του είναι στην ουσία και μιά δοκιμασία για τον ίδιο, ισάξια όπως υπονοεί ο προϊστάμενός του, με τις δοκιμασίες των Αποστόλων, όταν προσπαθούσαν να διαδώσουν το λόγο του Χριστού. 

Χώρα της φωτιάς και του πάγου, αποκαλείται η Ισλανδία, και υπάρχει λόγος γιαυτό, και τον λόγο τον βλέπει μπροστά του, σε κάθε λασπωμένο/παγωμένο βήμα του, ο δύσμοιρος Λούκας, στη σύντομη ενημέρωση που του κάνει ο δύστροπος και κλασικός χωριάτης, Ράγκναρ (στη γλώσσα του φυσικά, στα ισλανδικά, όχι στα δανέζικα) σχετικά με τα ενεργά ηφαίστεια στην περιοχή. Υπάρχει ένα ηφαίστειο εδώ, του λέει, το οποίο όταν εκρύγνηται αναδίνει μιά απερίγραπτη δυσωδία, έτσι του λέει, απερίγραπτη λέμε εμείς, αλλά ο δύσπιστος Ράγκναρ, βρίσκει την...κατάλληλη μεταφορά : "βρωμάει σα να χέστηκε πάνω της η γη" του λέει. Τι άλλο πιό γήινο, πιό απτό, πιό αποκρουστικό, θα μπορούσε να πεί ο σκληροτράχηλος χωρικός, που φυσικά και ξέρει πως να κουμαντάρει τη Φύση, και κυρίως πως να επιβιώσει όταν την πιάνουν τα διαόλια της, σ'αυτον τον ευαίσθητο νέο, που με το που του συστήνεται (ο Λούκας, μιλάει μόνο δανέζικα, δε γνωρίζει ισλανδικά, οπότε η "επικοινωνία" τους είναι ένας τραγέλαφος) ο ιερέας, σχολιάζει χαμηλόφωνα : "Δανέζικος διάβολος"! 

Ολόκληρη η ταινία, είναι η απεικόνιση της σταδιακής ήττας του ταλαίπωρου ιερέα, απ΄την λάσπη, το απίστευτο κρύο,και την σκληρή ζωή αυτού του νησιού, για το οποίο τον είχε προειδοποιήσει ο προϊστάμενός του, ότι εκεί έχουν το δικό τους μπαϊράκι εν ολίγοις, το οποίο συνδυασμένο με τον χαρακτηρισμό που έδωσε ο Ράγκναρ στον ιερέα, ήδη με το καλωσόρισες,φαίνεται περίεργο,δεδομένου ότι η Προτεσταντική Μεταρρύθμιση είχε ήδη επιβληθεί στην περιοχή. 

Ο μοναδικός γλωσσικός σύνδεσμος του Λούκας, με την ισλανδική διάλεκτο, και άρα με τους κατοίκους του νησιού,ειναι ο διερμηνέας του, ο οποίος όμως πνίγεται σ'εναν βαθύ ποταμό τον οποίο ο Λούκας επέμενε να διασχίσουν, ενώ ο Ράγκναρ επέμενε να περιμένουν διότι ήταν ακρως επικίνδυνο. Να ήταν προσπάθεια επίδειξης ισχύος εκ μέρους του νεαρού παπά η επιμονή του να διασχίσουν το ποτάμι; ήθελε να δείξει στον Ράγκναρ κυρίως, ποιός κάνει κουμάντο; κλασσική αντίδραση του ανθρώπου που νιώθει πως παραγκωνίζεται, πως δεν λαμβάνεται υπόψη απ ΄τους άλλους, ή ότι δεν του αποδίδουν τον δέοντα σεβασμό. Και είναι εξαιρετικό το δίδυμο των ηθοποιών, ακριβώς επειδή αποδίδουν ωραιότατα αυτή την σιωπηλή διαμάχη των δύο ανδρών (του σκληροτράχηλου, άξεστου χωρικού, και του πρωτευουσιάνου-εγγράμματου κληρικού) η οποία δε μπορεί παρά να ξεσπάσει τελικά, και να κορυφωθεί με μιά τραγωδία. Σε μιά φοβερή σεκάνς, ο έχοντας φτάσει στα όριά του, Λούκας, μαζεύει τον φωτογραφικό εξοπλισμό του, και τον πλησιάζει ο Ράγκναρ, ο οποίος μοιάζει μ'αυτά τα μικρά παιδιά που παραδίνονται τελικά στο γοητευτικό άγνωστο που τους τραβηξε την προσοχή, το υποτιμουσαν και ειρωνεύονταν αρχικώς, αλλά τώρα το θέλουν.

Και ο Λούκας, ο χιλιοταλαιπωρημένος, εξαντλημένος, νηστικός,αγανακτισμένος Λούκας, έχει μία εντελώς αντι-ιερατική αντίδραση απέναντι στον παμπόνηρο Ράγκναρ, ούτε κατάφαση, ούτε κατανόηση, ούτε ευγένεια, ούτε υπομονή και ανεκτικότητα. Αφού η αποστολή του εξετελέσθη, μοιάζει σα να απελευθερώθηκε απ ΄τις υποχρεώσεις του απέναντι στο ποίμνιο, σα να γλύστρησαν από πάνω του τα άμφια, και να ντύθηκε τα ρούχα του απλού ανθρώπου που έχει απηυδήσει με τον χωριάτη που έμοιαζε ν'απολαμβάνει την ταλαιπωρία του, και τώρα έχει το θράσος να του ζητάει και χάρη, ε όχι.

Δεν υπάρχει λύτρωση για τον Λούκας, όσο και να ταυτιζόμαστε μαζί του, όσο συμπαθής και να είναι μέσα στη σεμνότητά του, και στην αντιπαράθεση με τους χωρικούς που ο προϊστάμενός του είχε αποκαλέσει : "this wretched,miserable,pathetic flock of lonely men". Αυτοί νικάνε στο τέλος, νικάει η λάσπη, η ανελέητη εναλλαγή δυνατού αέρα και κρύου,η μιζέρια και μονόχορδη, φτωχική ζωή,νικάει η συγκλονιστική άτυπη εξομολόγηση του Ράγκναρ, προς τον αποσβολωμένο Λούκας.Και ειναι εξόχως συμβολικό το επίμονο κι ενευριστικό γάβγισμα του σκύλου έξω απ΄την εκκλησία, ενώ μέσα ο ιερέας τελεί την πρώτη του λειτουργία εκεί, καθώς και η εκπληκτική σκηνή της,κυριολεκτικής, πτώσης του μέσα στις λάσπες. Τα κατάλευκα άμφιά του, αυτά που μετέφερε με προσοχή στις αποσκευές του, λερώθηκαν ανεπανόρθωτα, αλλά αυτή που έχει λερωθεί και δεν αντέχεται η βρωμιά της, είναι η συνείδησή του...

Όταν ο Θεός (και οι εκπρόσωποί του επί γης) κάνουν σχέδια, το ανθρώπινο είδος γελάει πονηρά.