Αναλώσιμοι

Όσοι είχαν λατρέψει την θρυλική ταινία του 1966 Who's Afraid Of Virginia Woolf? είναι βέβαιο ότι θα ενθουσιαστούν με το "αδελφάκι" της ούτως ειπείν, την ταινία της Josephine Decker με τον τίτλο SHIRLEY βασισμένη στ'ομότιτλο μυθιστόρημα της Susan Scarf Merrell.

Δύο ζευγάρια, το ένα νέο, καλοζωισμένο, με όνειρα για λαμπρή (ακαδημαϊκή) καριέρα, το άλλο μεσήλικες, παλιές καραβάνες, φτασμένοι ήδη, δεν αλληλοφαγώνονται όπως στην ταινία του Nichols, αλλά το ένα γίνεται αντικείμενο μίας εκλεπτυσμένης εκμετάλλευσης απ΄το άλλο. Κάποιος πιό κυνικός, θα έλεγε ότι πουθενά στην ταινία δεν αποκομίζουμε την αίσθηση της εκλεπτυσμένης εκμετάλλευσης, ο κύριος καθηγητής Λογοτεχνίας Στάνλεϊ Χάϊμαν (ένας εκπληκτικός Michael Stuhlbarg), το λέει ευγενικά και κομψά μεν, ευθέως δε, στο νεαρό, όμορφο ζευγάρι των Φρεντ και Ρόουζι Νέμζερ (οι υπέροχοι Odessa Young και Logan Lerman) : " ξέρετε....η Σίρλεϋ περνάει πάλι μιά απ΄αυτές τις φάσεις της, και το σπίτι μοιάζει με αχούρι. Θα σας ευγνωμονούσα αν κανατε λίγο συμμάζεμα, πλύσιμο, μαγείρεμα, ξέρετε τώρα. Μέχρι να επανέλθει", θεωρώντας δεδομένο πως ο Φρέντ και η γλυκύτατη και ζουμερή σύζυγός του Ρόουζι, δε θα διανοηθούν ν'αρνηθούν τη χείρα βοηθείας που ο γαλαντόμος κύριος καθηγητής ζητάει τόσο ευγενικά. Άλλωστε θα είναι για λίγο καιρό μόνο, λέει ο φιλόδοξος βοηθός καθηγητή Φρεντ Νέμζερ στην τραγανή Ρόουζι, τη Ρόουζι που περιμένει το παιδί τους και δεν φαντάζεται (ή μήπως κάτι είχε ψυχανεμιστεί ; ) τι την περιμένει σ' αυτό το σπίτι το πνιγμένο στ' αναρριχητικά φυτά, και αυτή την τρομακτική (όσο και οι ιστορίες της) κυρία Τζάκσον, την διάσημη συγγραφέα Σίρλεϋ Τζάκσον η οποία πληρώνει πολύ ακριβά τη φήμη της ως μιά εξαιρετική συγγραφέας ιστοριών τρόμου : " είναι άρρωστη στο μυαλό" λέει μ' αυτό το κουτσομπολίστικο υφάκι η σύζυγος του Πρύτανη του τοπικού πανεπιστημίου, του Μπένινγκτον. " 'Εχω ακούσει ότι οι ιστορίες της περιέχουν στοιχεία κανιβαλισμού" λέει ο ταχυδρόμος στη Ρόουζι,και σίγουρα η φυγάνθρωπη, ένθερμη οπαδός του αλκοόλ και του τσιγάρου Σίρλεϋ Τζάκσον, απολαμβάνει την κακή της φήμη μεταξύ των συντοπιτών της στην κοινοτητα. Η τετράδα των ηθοποιών που ανέλαβαν να εσαρκώσουν τα δυο ζευγάρια είναι εξαιρετική, με μπροστάρισσα μιά φοβερή πραγματικά Elizabeth Moss η οποία πλάθει μιά μάλλον αντιπαθητική Σίρλεϋ Τζάκσον. Είναι δε χαρακτηριστικότατο το σχόλιο που έκανε ο γιός της συγγραφέως, Λώρενς Χάϊμαν για την ταινία, ότι αν δεί αυτή την ταινία κάποιος που δεν γνωρίζει τίποτα για τους γονείς του, θα φύγει απ' την αίθουσα με την εντύπωση ότι η μητέρα του ήταν μιά τρελή αλκοολική και ο πατέρας του ένας κακιασμένος κριτικός...

Δε ξέρω αν έχει τελικά σημασία το κατά πόσον οι χαρακτήρες του ζεύγους Τζάκσον- Χάϊμαν που πλάθουν τόσο απολαυστικά οι Moss- Stuhlbarg, ανταποκρίνονται στο πως πραγματικά ήταν το αληθινό ζευγάρι, η ουσία είναι αυτό που επιθυμούσε ίσωςη δημιουργός της να μεταδώσει, το πέτυχε : το πως δύο όμορφοι, νέοι άνθρωποι (και οσονούπω γονείς) με όνειρα για μια αξιοπρεπή και καλοβολεμένη οικογενειακή ζωή οδηγούνται βαθμηδόν στην ατομική και σχεσιακή διάλυση, λόγω της γοητευτικής αλλά και διαβρωτικής επίδρασης που έχουν πάνω τους αυτές οι παμπόνηρες αλεπούδες ονόματι Σίρλεϋ Τζάκσον και Στάνλεϊ Χάϊμαν.

"Το καθαρό σπίτι, είναι ένδειξη διανοητικής κατωτερότητας" λέει αφοριστικά η διάσημη συγγραφέας στον σύζυγό της που προσπαθεί να την κάνει ν'αφήσει το κρεβάτι της. Η Σίρλεϋ σε καμία περίπτωση δεν ενθουσιάζεται με την προοπτική της συγκατοίκησης μ'αυτούς τους δύο, πού τους ξερει αυτούς, τι κοινά έχει μαζί τους, τι στο διάολο κάνουν αυτοί μέσα στο σπίτι της; γιατι δεν την αφήνουν όλοι ήσυχη διαολε να γράψει το βιβλίο της; Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και ιντριγκαδόρικη η αποτύπωση όχι μόνο του δημιουργικού καμινιού μέσα στο οποίο σιγοψήνεται βασανιστικά η Σίρλεϋ, αλλά και ο συσχετισμός δυνάμεων ανάμεσα σ'αυτήν και τον καθηγητή σύζυγό της. Πως είναι άραγε να συμβιώνεις, να κοιμάσαι στο ίδιο κρεβάτι με μία γυναίκα όχι απλώς διάσημη, αλλά διάσημη επειδή ακριβώς γράφει καταπληκτικά; Πως νιώθει άραγε ο Στάνλεϊ (που έχει το δικό του...κοινό στο κολέγιο Μπένινγκτον όπου διδάσκει) όταν στις μαζώξεις που κάνουν στο σπίτι τους, αργά ή γρήγορα η διάσημη γυναίκα του γίνεται το αντικείμενο προσοχής, λατρείας και επίμονων ερωτήσεων για το πως λέγεται το επόμενο βιβλίο της; "Mind Your Own God Damn Business" απαντάει φανερά ενοχλημένη, σ' έναν απ΄τους προσκεκλημένους της.

Όχι, η Σίρλεϋ δεν είναι το είδος της συγγραφέως που απολαμβάνει φανερά το παιχνίδι της φήμης, που λάμπει κάτω απ΄τα ζηλόφθονα βλέμματα, και χαιδεύεται απ' την λατρεία του αναγνωστικού κοινού, η Σίρλεϋ που ενσαρκώνει τόσο πειστικά η Moss, είναι φυγάνθρωπη, αγοραφοβική, δεινή καπνίστρια και πότης ουίσκι, και εντελώς αντισεξουαλική, τουλάχιστον όταν έχει να χτενιστεί κανα μήνα ή να περιποιηθεί τον εαυτό της για το ίδιο χρονικό διάστημα. Αλλά η Σίρλεϋ διαθέτει κάτι καλύτερο, κάτι μεγαλύτερο και απείρως επιδραστικότερο απ΄την ωραία εμφάνιση : διαθέτει ταλέντο και απαράμιλλη πένα, έχει τη δύναμη να παγιδεύει τους αναγνώστες της σ' ένα τρενάκι του τρόμου, να τους καταγοητεύει και να τελειώνουν την ανάγνωση των ιστοριών της παραμιλώντας γιαυτό που τους χτύπησε κατακέφαλα. Γιατί η Σίρλεϋ πάνω απ' όλα είναι συγγραφέας, κι αυτή της η ιδιότητα είναι το κλειδί για να ερμηνεύσουμε αυτή την ταινία, πιστεύω.

Οι οποιεσδήποτε αμφιβολίες του θεατή, σχετικά με το ποιός είναι θύμα και ποιός θύτης σ'αυτό το δράμα,και κυρίως το αν τελικά, η γλυκύτατη Ρόουζι και η ατσούμπαλη,αγοραφοβική Σίρλεϋ είναι οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος : της συζύγου η οποία κοιμάται βαυκαλιζόμενη στη φούσκα της ψευδαίσθησης ότι "όχι, ο δικος μου άντρας δεν ξενοπηδάει, αυτά είναι κακοήθειες", διαλύονται στο τελευταίο καθοριστικότατο μισάωρο, όπου το ζεύγος Σίρλεϋ- Στάνλεϊ μιλάνε για τους φιλοξενούμενούς τους και πως θα τους ξεφορτωθούν από κει μέσα. Μην πάει το μυαλό σας σε ποινικά κολάσιμη πράξη, υπάρχουν κι άλλοι πιό αποδεκτοί απ' το νόμο τρόποι, να απαλλαγείς απ΄την παρουσία κάποιου, ιδίως όταν αυτός ο κάποιος έπαψε να σου είναι χρήσιμος... Τα από κάτω προς τα πάνω πονηρά βλέμματα της Σίρλεϋ όταν μιλάει με τον σύζυγό της για τους Νέμσερ, το αποκρουστικό little wifey με το οποίο αποκαλεί (μεταξύ τους) την Ρόουζι, και κυρίως οι αποκαλυπτικότατες σκηνές αυτή όπου ο κύριος καθηγητής ξεσπαθώνει λέγοντας ότι ο νεαρούλης Φρεντ, ο φιλόδοξος να διδάξει στο πανεπιστήμιο Φρεντ, "μόνο πάνω απ΄το πτώμα μου θα πάρει έδρα στο Μπένινγκτον" και η άλλη στο δείπνο, όπου λέει εύσχημα στον Φρέντ πως το διδακτορικό του είναι "κοπτική-ραπτική", σκιτσάρουν τους αληθινούς σκοπούς του ζεύγους των διανοούμενων οικοδεσποτών που στην ουσία, γύρευαν συνεργείο καθαρισμού για το σπίτι τους, βοηθό διδασκαλίας να μοιραστούν τον φόρτο εργασίας (ο Στάνλεϊ) και μία σαρκωμένη έμπνευση για να απεγκλωβιστεί η Σίρλεϋ απ΄το τέλμα της συγγραφικής εμπλοκής.

Οι σκηνές όπου η Σίρλεϋ παρατηρεί την τραγανή Ρόουζι, ακόμη και όταν δείχνει να την απορρίπτει ενοχλημένη, όπου συνειδητοποιεί ότι ο βασικός (γυναικείος) χαρακτήρας του νέου της βιβλίου, που προσδοκά να είναι μυθιστόρημα, θα μπορούσε να είναι σαν την γλυκειά, ευγενική και πρόθυμη σύζυγο του εργατικού καθηγητάκου Φρεντ είναι κομβικές. Η Πώλα,η φοιτήτρια που χάθηκε μυστηριωδώς και έχουν βουήξει οι εφημερίδες, θα μπορούσε να έχει το πρόσωπο της Ρόουζι, και η Ρόουζι, που ίσως ποτέ πριν στη ζωή της δεν είχε γνωρίσει συγγραφέα, γοητεύεται και κολακεύεται απ΄την προσοχή που της δείχνει η "σαλεμένη" Σίρλεϋ.

" Τι 'μαγειρεύεις' πάλι;" ρωτάει πονηρά τη γυναίκα του ο κύριος Χάϊμαν, και σίγουρα, ξέρει ακριβώς τι έχει στο μυαλό της.Και ο φιλόδοξος, εργατικός και αγχωμένος νεαρός με την πανέμορφη σύζυγό του είναι πρόσφοροι να εξυπηρετήσουν το σχέδιό της, και το φινάλε της ταινίας, δεν αφήνει καμία αμφιβολία επ' αυτού. Μην πιστέψετε ποτέ αυτόν που θα σας πεί ότι η Τέχνη δεν απαιτεί θυσίες. Το κρίσιμο ερώτημα όμως είναι, ποιός θυσιάζεται.

Trivia :

Η Shirley Hardie Jackson ήταν Αμερικανίδα συγγραφέας, διάσημη για τις ιστορίες τρόμου και μυστηρίου που έγραφε. Στον συγγραφικό της βίο έγραψε 6 μυθιστορήματα, 2 απομνημονεύματα και πάνω από 200 μικρο-ιστορίες. Πέθανε στα 48 της , στο Βερμόντ. Το βιβλίο της The Haunting Of Hill House (δημοσιεύθηκε το 1959), θεωρείται μία απ΄τις καλύτερες ιστορίες φαντασμάτων που έχουν γραφτεί ποτέ. Η Jackson έχει επηρεάσει μεταξύ άλλων ομότεχνών της και τους Neil Gaiman και Stephen King.
Τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν στο Jefferson Heights της Ν.Υόρκης, και στο Vassar College το οποίο υποτίθεται πως ειναι το Κολέγιο Μπένινγκτον.