Στην ακύμαντη θάλασσα

Εξαιρετική απεικόνιση ενός ειρηνικού ανθρώπου, αποτελεί η ταινία του Ciro Guerra με τον τίτλο WAITING FOR THE BARBARIANS, βασισμένη στ' ομότιτλο μυθιστόρημα του J.M. Coetzee,το οποίο είχε κυκλοφορήσει στα 1980. Η ηρεμία και  φιλική προσέγγιση με διάθεση εξομάλυνσης πάντοτε των όποιων διαφορών που χαρακτηρίζουν τον διοικητή (αλλά και με δικαστικές αρμοδιότητες) μίας συνοριακής επαρχίας της Αυτοκρατορίας (η οποία δεν κατονομάζεται), διαταράσσονται απ΄την έλευση ενός τρομερού συνταγματάρχη της αστυνομίας, σταλμένου απ΄το Τρίτο Γραφείο της Διοίκησης επιφορτισμένου με ανακριτικά καθήκοντα, προκειμένου να ερευνήσει (και να τιμωρήσει αν συντρέχει περιπτωση) την κατάσταση σ'αυτήν την "ακίδα της Αυτοκρατορίας" όπως αποκαλεί μειοτικά την περιοχή, συνομιλώντας με τον διοικητή της-ειρηνοδίκη. Το πρωταγωνιστικό δίδυμο των Mark Rylance- Johnny Depp, οι οποίοι ενσαρκώνουν ο μεν τον πασιφιστή και τόσο ευγενικό ειρηνοδίκη, ο δε τον φοβερό και λίαν επικίνδυνο συνταγματάρχη Τζολ, είναι εξαιρετικοί. Η αντίστιξη (και εν τέλει αντιπαράθεση) της ειρηνικότητας-ευγένειας που αποπνέει με κάθε του λόγο και κίνηση ο Ειρηνοδίκης, στην αγριάδα-απειλή-και διάχυτη στάση καταστολής και τιμώρησης που αποπνέει ο τρομερός και πάντα μαυροντυμένος (σαν μέλος φασιστικής οργάνωσης) συνταγματάρχης, αποδίδονται έξοχα απ' τους δύο ηθοποιούς, με άξιους δορυφόρους τους, την πανέμορφη Gana Bayarsaikhan (η νομάδα που συγκινεί βαθιά τον ειρηνοδίκη) και τον έξοχο Robert Pattinson (ο αξιωματικός-τσιράκι του συνταγματάρχη Τζολ).

Σ'αυτή την εσχατιά της Αυτοκρατορίας, ο καιρός περνάει ήρεμα, κι ο τοπικός διοικητής δεν έχει και πολλά να κάνει, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα διοικητικά-δικαστικά καθήκοντά του. Ασχολείται λοιπόν στον ελεύθερο χρόνο του με τη μελέτη της ιστορίας αυτού του τόπου, κι ας του τονίζει ο τρομερός συνταγματάρχης σε μία απ΄τις καλύτερες σκηνές της ταινίας, ότι "εδώ, δεν υπάρχει Ιστορία". Ο υπερόπτης και ένθερμος οπαδός των βασανιστηρίων ως ανακριτική μέθοδος, συνταγματάρχης (ένας πειστικότατος Depp), καθιστά σαφές με το που θα πατήσει το πόδι του στην επαρχία, ότι ήρθε για να τους ξεβολέψει αυτούς εκεί τους νωθρούς και φιλήσυχους. Διότι η Αυτοκρατορία κινδυνεύει από τους βαρβάρους, και πρέπει να διενεργήσει έρευνα επισταμένη προκειμένου ν'αποκαλυφθούν τα σχέδια του εχθρού, όπως ενημερώνει τον μάλλον σοκαρισμένο ειρηνοδίκη, ο οποίος βεβαίως γνωρίζει πως "τουλάχιστον μία φορά σε κάθε γενιά, θα υπάρξει για ένα διάστημα υστερία σχετικά με τους βαρβάρους που μας απειλούν". λέει με καθησυχαστικό ύφος στον φίλο του.

Δεν διανοείται όμως τα σχέδια του αλαζόνα συνταγματάρχη (και των ανωτέρων του) ο οποίος είναι αποφασισμένος να βρεί τον εχθρό, κι αν δεν υπάρχει εχθρός, θα τον κατασκευάσει... όπως και κάνει. Αυτό που μας δείχνει με τόσο γοητευτικό και συγκλονιστικό τρόπο η ταινία, είναι η επινόηση ενός εχθρού ως πρόσχημα για άγρια καταστολή και πάταξη κάθε αντίθετης φωνής,και η φωνή διαμαρτυρίας, δεν ακούγεται απ΄τους κατοίκους αυτής της ξεχασμένης κατά τα λοιπά επαρχίας, αλλά απ΄τον διοικητή της, τον ήρεμο, φιλήσυχο, και τόσο ευγενή ειρηνοδίκη. "Εσύ είσαι ο εχθρός! Είσαι ένας αισχρός βασανιστής! Σου αξίζει η κρεμάλα" τολμάει να πεί κατάμουτρα στον μονοκόμματο συνταγματάρχη, που κάθεται κορδωμένος και σφιγμένος μέσα στην κατάμαυρη στολή του, στολισμένος με τα γαλόνια του. Αξίζουν τη μέγιστη προσοχή μας αυτοί οι δύο χαρακτήρες, όπως αιματοδοτούνται απ΄τους δύο ηθοποιούς : ο ένας πάντοτε ντυμμένος ανοιχτόχρωμα, με την διάθεση ειρηνικής επίλυσης των διαφορών πάντοτε σ'επιφυλακή, ο άλλος κλειστός, κρυμμένος πίσω από μαύρα γυαλιά ηλίου τα οποία δεν αποχωρίζεται ποτέ, ούτε κι όταν απευθύνεται στον διοικητή-ειρηνοδίκη της επαρχίας, πόσο μάλλον όταν ανακρίνει όποιον άτυχο του κινήσει υποψίες. Ειναι...μανιχαϊστική θα έλεγα η απεικόνιση των δύο βασικών προσώπων του δράματος, προφανέστατο ποιός εκ των δύο είναι ο καλός και ποιός ο κακός της ιστορίας, αλλά περιέργως αυτό δεν ενοχλεί. Και δεν ενοχλεί γιατί είναι η αλαζονία και παράλογη και εντελώς αβάσιμη σκληρότητα του συνταγματάρχη προς τους νομάδες που περνάνε απ' την περιοχή( δεν έχουν σκοπό να μείνουν μόνιμα, όπως του λέει και του ξαναλέει ο ευγενικός ειρηνοδίκης) που σοκάρουν πραγματικά, και εξοργίζουν τον διοικητή, αλλά και τον θεατή. 
Η Αυτοκρατορία, είναι πεπεισμένη ότι κάποιοι επιθυμούν διακαώς την διασάλευση της Τάξης, θέλουν να εξεγερθούν και ο συνταγματάρχης Τζολ κατορθώνει ν'αποσπάσει σχετική ομολογία επ΄αυτού... όχι μόνο επινοούμε τον Εχθρό, αλλά φτιάχνουμε και όλο το πλαίσιο που απαιτείται για να γίνει πειστικό το αφήγημά μας, με βαρύ κόστος βεβαίως.

Κι αν ο ειρηνοδίκης τολμάει να υψώσει ανάστημα στις πρακτικές του τρομερού Τζολ, κι ο συνταγματάρχης απ΄την πλευρά του, δε διστάζει να κατηγορήσει τον ίδιο τον διοικητή της συνοριακής επαρχίας, για προδοσία.Σε μία φοβερή σεκάνς, ο δύστυχος ειρηνοδίκης διαπομπεύεται ντυμένος με γυναικεία ρούχα, και είναι αναπόφευκτη η ομοιότητά του με τον, αντικείμενο άγριου χλευασμού, Ιησού απ΄τους Ρωμαίους στρατιώτες... "Εδώ δεν υπάρχει Ιστορία, αλλά εσύ είχες άλλα σχέδια. Θες σώνει και καλά να μείνεις στην Ιστορία, ως ο μοναδικός Δίκαιος άνθρωπος" λέει με την χαρακτηριστική έπαρση και ειρωνεία της Εξουσίας (και μάλιστα της δοτής εξουσίας) ο Τζολ στον ειρηνοδίκη. Και είναι ανατριχιαστική η ικανότητα της Εξουσίας να διαστρέφει το νόημα οποιασδήποτε μη αρεστής σε αυτήν ενέργειας. Όλος ο παραλογισμός και η τυφλή καταστολή βιώνονται απ΄τους νομάδες και ένα πανέμορφο κορίτσι νομάδας τραβάει την προσοχή του ευγενικού ειρηνοδίκη. Το καλοκαίρι της αφόρητης ζέστης ήταν η εποχή που εμφανίστηκε ο απαίσιος συνταγματάρχης, και το χειμώνα που το χιόνι καλύπτει τα πάντα στα λευκά, κάνει την εμφάνισή της στην ήρεμη ζωή του ειρηνοδίκη, αυτό το όμορφο ψηλό κορίτσι (η Bayarsaikhan θυμίζει φιγούρα βγαλμένη από πίνακα του Tang Wei Min) που δοκίμασε από πρώτο χέρι το βαρύ, πολύ βαρύ χέρι της Αυτοκρατορίας. Υπάρχει εχθρός τελικά; όλα αυτά που έλαβαν χώρα σ'αυτή την εσχατιά, που αναποδογύρισαν τη ζωή των κατοίκων της, είχαν λόγο που έγιναν; μην περιμένετε να δειτε τον εχθρό, γιατι απλούστατα δεν εμφανίζεται. Και σ'αντίθεση με το πασίγνωστο και ομότιτλο ποίημα του Κ.Π.Καβάφη, Περιμένοντας Τους Βαρβάρους, δεν είναι οι αποδέκτες της επίσκεψης-έρευνας του συνταγματάρχη ( ο διοικητής και οι κάτοικοι της επαρχίας δηλαδή) που έχουν ανάγκη τους βαρβάρους για να δώσουν κάποιο υψηπετές νόημα στην ύπαρξή τους, αλλά η Αυτοκρατορία είναι αυτή που έχει ανάγκη φαίνεται να υπογραμμίσει εκ νέου ποιός κάνει κουμάντο,και να στείλει ένα αποτελεσματικό μήνυμα σε πιθανούς ανατροπείς...
Το αν το κατορθώνει τελικα είναι ερώτημα, και το φινάλε της ταινίας δίνει μία απάντηση. Το μόνο βέβαιο πάντως, με βαρβάρους ή όχι, είναι ότι το πρωταγωνιστικό δίδυμο, μας χαρίζει δύο απ΄τις καλύτερες ερμηνείες της χρονιάς.


Trivia :

• Γυρίσματα έγιναν στο Μαρόκο και την Ιταλία.
• Ο τίτλος του μυθιστόρηματος του Coetzee, είναι παρμένος απ΄το ομότιτλο ποίημα του Κ.Π.Καβάφη. Ο Coetzee επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό απ΄τον Dino Buzzati και το μυθιστόρημά του Il Deserto Dei Tartari/The Tartar Steppe, το οποίο κυκλοφόρησε το 1940. Το βιβλίο του Buzzati κυκλοφόρησε και στα ελληνικά σε μετάφραση της Μαρίας Οικονομίδου το 2019.
• Η ωραιότατη μουσική της ταινίας, είναι του Giampiero Ambrosi.
• Μικρούς αλλά χαρακτηριστικούς ρόλους έχουν κι οι πάντα πολύ καλοί Sam Reid και Harry Melling.