Ο υπέρτατος κριτής

Καθόλου τυχαία, η ταινία του Adrian Noble με θέμα της τον φημισμένο Άγγλο ζωγράφο Laurence Stephen Lowry έχει τίτλο Mrs LOWRY & SON, προτάσσοντας ακριβώς τ'όνομα της μητέρας του ζωγράφου Ελίζαμπεθ Λόουρι και κατόπιν τον ίδιο τον καλλιτέχνη.Μπορεί αυτό το εξαιρετικό δράμα δωματίου στην ουσία,να μας παρουσιάζει τον ζωγράφο που έζησε και εργάστηκε στο Λάνκασαϊρ για περισσότερα από 40 χρόνια,αλλά αυτή που κυριαρχεί στο "κάδρο" είναι η τρομερή μάνα του ζωγράφου, που εδώ την υποδύεται εξαιρετικά η Vanessa Redgrave. Θα ήταν αφελές πιστεύω να πούμε ότι αυτή η ταινία είναι απλώς ένα "σκίτσο" του Λόουρι, ακόμη μία βιογραφική ταινία για έναν καλλιτέχνη, ανάμεσα στις χιλιάδες που έχουν δημιουργηθεί για τόσους άλλους καλλιτέχνες. Η ταινία του Noble είναι θεωρώ, πρωτίστως μία συγκλονιστική αναπαράσταση της άκρως προβληματικής σχέσης του ζωγράφου με την μητέρα του, τη σχέση του σεμνού και χαμηλότονου Λόουρι μ'αυτην τη μονίμως κλαψιάρα, γκρινιάρα, επικριτική και απορριπτική γραία που ήταν η μητέρα του μας παρουσιάζει η ταινία, ευτυχώντας να έχει στον ρόλο του ζωγράφου τον Timothy Spall, και στο ρόλο της μητέρας του όπως προείπα, την καταπληκτική Redgrave- όλη η ταινία στην ουσία περιστρέφεται γύρω απ΄αυτην την κατάκοιτη, νευρωτική γυναίκα, η οποία εννοεί να ελέγχει τον μεσήλικα γιό της, και να του συμπεριφέρεται σα να είναι ανήλικο (βλ. την χαρακτηριστικότατη εναρκτήρια σκηνή). Το ότι η Ελίζαμπεθ Λόουρι είναι καθηλωμένη στο κρεβάτι της, δε σημαίνει πως έχει παραιτηθεί απ΄τα "μητρικά καθήκοντά" της, και η Redgrave δίνει κανονικό ρεσιτάλ παίζοντας απολαυστικά αυτή την αχώνευτη εν τέλει γυναίκα, που κατατρύχετο απ' το φόβο μην και ξεπέσουν απ΄τη μεσαία τάξη όπου ανήκαν. 
Η κατ' ουσίαν τραγική ιστορία που μας παρουσιάζει αυτή η ταινία, το ότι ένας μεσήλικας άνδρας ζεί με την μητέρα του ακομη, δεν έχει στην ουσία ερωτική ζωή (παρόλο που στην πραγματικότητα ο ζωγράφος είχε πολλές γνωριμίες με γυναίκες, στην ταινία τον βλέπουμε να είναι απολύτως  μόνος, η μοναδική γυναικεία συντροφιά του, είναι της μητέρας του...),και δηλητηριάζεται καθημερινά απ΄τις απορριπτικές και πικρόχολες παρατηρήσεις της μάνας του η οποία καταστρέφει ψυχολογικά τον γιό της μόνο και μόνο για να καλμάρει τη δική της ανασφάλεια, αποτελεί ένα εξαιρετικό υλικό για μελέτη και ταυτόχρονα μια λεπτομερή και αβάσταχτη έκθεση του συσχετισμού δυνάμεων ανάμεσα σε μητέρα και γιό. Η υπέροχη Redgrave μονοπωλεί την προσοχή του θεατή, ένα της ξινό ύφος, μία αμφίσημη ατάκα είναι αρκετά για να μεταδώσουν παραστατικότατα την απόρριψη και απογοήτευση, μία βαθύτατη απογοήτευση για τη ζωή της και το πως αυτή εξελίχθηκε. 
"Πως γίνεται και κάθε φορά που σε κοιτάζω θέλω να κλείνω τα μάτια μου; " αναρωτιέται η παλιόγρια, παρόντος του δύστυχου γιού της, για να του ομολογήσει ευθέως ότι ποτέ δεν επιθυμούσε να κάνει παιδί... Το τρομερό και αβάσταχτο  συμπέρασμα, στο οποίο εύκολα καταλήγει κάποιος (αν δεν ήθελε ποτέ της παιδί, άρα και η γέννηση του Λώρενς ήταν ανεπιθύμητη ; ) δεν χρειάζεται να ειπωθεί, το λέει πολύ εύγλωττα το απερίγραπτο βλέμμα της προς τον γιό της, καθώς και η συγκλονιστικότατη σεκάνς του ξεσπάσματος του ζωγράφου.

 " Ό,τι έχω ζωγραφίσει το 'χω ζωγραφίσει για σένα, ό,τι κάνω το κάνω για σένα", μονολογεί συντετριμένος κι εξοργισμένος στην φοβερή σεκάνς της μητρικής ομολογίας. Δίπλα στην άξια βράβευσης Redgrave, στέκεται ο σπαρακτικός Spall, που ενσαρκώνει έναν αθόρυβο άνθρωπο (σαν τον πατέρα του), που κάνει την ίδια δουλειά με του πατέρα του (ο Λόουρι την ημέρα εισέπραττε ενοίκια) και ζωγράφιζε τις νύχτες, στη σοφίτα της οικογενειακής εστίας. Φυσικά και η επικριτική μάνα του δεν ενέκρινε το... χόμπι του που γιαυτόν κάθε άλλο παρά χόμπι ήταν. Σ΄όλη την ταινία βλέπουμε την Ελίζαμπεθ Λόουρι να προσπαθεί να πείσει τον γιό της να παρατήσει τη ζωγραφική, γιατί "ορίστε, τι καλό σου κανε η ζωγραφική δηλαδη; παράτα τα, παράτησέ το για χάρη μου" τον εκλιπαρεί, για ν'αλλαξει τελείως στάση όταν δέχεται μία απρόσμενη επίσκεψη, απ' την κομψή και καλλιεργημένη γειτόνισσά τους την κυρία Στάνχοουπ (πολύ καλή η Wendy Morgan). 
Αν αξίζει για κάτι αυτή η ταινία, αυτό είναι η πέραν περιγραφής απεικονιση της γονεϊκής απόρριψης, τα βλέμματα της Ελίζαμπεθ προς τον γιό της, αυτον τον γιό που αποκαλεί αποτυχημένο σαν τον πατέρα του, που τον υπονομεύει καθημερινά και αδιαλλείπτως, που στην ουσία τον χρησιμοποιεί ως ψυχολογικό δεκανίκι. 
Δεν είναι απλώς μια ταινία για έναν φημισμένο ζωγράφο η ταινία του Noble, είναι κυρίως μία ταινία για την ζωτικότατη σημασία της αποδοχής, της αποδοχής του παιδιού απ' τον γονιό του. Παρατηρώντας αυτό το διπλό πορτραίτο, προσέχοντας τα λεγόμενα αυτής της νευρωτικής και ανήμπορης γριάς που αναμασάει τα νιάτα της και τις προοπτικές της να γίνει ένδοξη πιανίστα,μπορούμε να καταλάβουμε πολλά γι'αυτόν τον μοναχικό καλλιτέχνη, που απέρριψε 5 τιμητικές διακρίσεις, ακόμη και τον τίτλο του ιππότη που ήθελαν να του απονείμουν, γιατί στην ουσία το μοναδικό βλέμμα αποδοχής που αποζητούσε, ήταν αυτό της μητέρας του.

 Δύο είναι οι κομβικής σημασίας σκηνές αυτού του δράματος : η σκηνή όπου ο Λόουρι προσπαθεί να βρεί τρόπο να πεί στην μητέρα του για την πρόταση που του έκανε ένας ιδιοκτήτης γκαλερί του Λονδίνου, και αυτή όπου η Ελίζαμπεθ Λόουρι του λέει ευθέως ότι δεν της άρεσε ποτέ κανένας πίνακάς του, ότι αυτή είναι η απλή αλήθεια.Αυτό που ακολουθεί, η αντίδραση του δύστυχου Λώρενς στην μητρική απόρριψη, είναι άκρως διαφωτιστική.
Η Ελίζαμπεθ Λόουρι πέθανε μεν στα 1939, και λίγο αργότερα ο γιός της έκανε την πρώτη μεγάλη του  έκθεση, αλλά όποια αναγνώριση κι αν είχε κατόπιν, δεν φαίνεται να είχε γιαυτόν μεγάλη σημασία- αυτή που πραγματικά τον ενδιέφερε να τον αναγνωρίσει ήταν νεκρή...



Trivia :
  

Τα γυρίσματα έγιναν στο Λάνκασαϊρ.

Ο Peter Brodshaw του Guardian έγραψε για την ερμηνεία της Redgrave πως ήταν "shrewd and amusingly bleak".

Αυτή είναι η δεύτερη φορά που ο Spall υποδύεται ζωγράφο, και μάλιστα Άγγλο. Το 2014 υποδύθηκε τον φημισμένο J.M.W.Turner στην ταινία Mr.Turner όπου και κέρδισε το βραβείο ερμηνείας στο Φεστιβάλ των Καννών. Ο Spall δήλωσε πως αυτή τη φορά δεν χρειάστηκε μαθήματα ζωγραφικής, μιας και ήταν ελάχιστες οι σκηνές στην ταινία.