Να με κάνεις βασίλισσα

Μπορεί μία ταινία λουσμένη στο φως του ήλιου να ξεχειλίζει από φρίκη και τρόμο; Ο Ari Aster (του περυσινού Hereditary) με τη δεύτερη ταινία του φέτος, με τίτλο MIDSOMMAR δίνει καταφατική απάντηση. Η εξαιρετική φωτογραφία του Pawel Pogorzelski κατορθώνει να μεταδώσει στον θεατή μία αίσθηση αναγέννησης, αρμονίας και ανάτασης, μία σχεδόν ύποπτη χαρά, που όπως συμβαίνει κατά σεναριακή αναγκαιότητα σ’αυτές τις ταινίες (τις ταινίες τρόμου εννοώ) θα βγεί ξινή, και θα μετατραπεί σ’εφιάλτη.

Όπως ο εφιάλτης στον οποίο εισέρχονται 4 φοιτητές ─ ο Κρίστιαν, ο Τζος, ο Μαρκ, φοιτητές Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και η κοπέλα του Κρίστιαν, Ντάνι (φοιτήτρια Ψυχολογίας) ─ προσκεκλημένοι ενός άλλου φοιτητή και φίλου τους, του Σουηδού Πέλε ο οποίος τους προτείνει να επισκεφθούν την μικρή κοινότητα στην οποία ζεί, κάπου στην κεντρική Σουηδία, ονόματι Harga. Όσα στοιχεία παρατηρήσαμε και στην πρώτη ταινία του Aster, ανιχνεύονται κι εδώ : το μεθοδικό σπάσιμο νεύρων (χαρακτηριστική είναι η εναρκτήρια σεκάνς), οι σοκαριστικές σκηνές (ο Jordan Peele δήλωσε πως η ταινία του Aster είναι μιά εμβληματική παγανιστική ταινία με τις πιό φρικιαστικά ενοχλητικές απεικονίσεις που έχει δεί ποτέ σε φιλμ), διάφορα σημάδια  που οδηγούν τον προσεκτικό θεατή στην κατανόηση του δράματος αλλά και στο να μαντέψει τρόπον τινά το φινάλε, η εύθραστη ψυχικώς κεντρική γυναικεία φιγούρα (όπως είναι εδώ η πολύπαθη Ντάνι Άρντορ ─ εξαιρετική η Florence Pugh) και οι προβληματικές οικογενειακές σχέσεις πλαισιώνουν μία ιστορία, κατ’ ουσίαν δύσκολου χωρισμού και συναισθηματικής απομάκρυνσης των μερών του ζευγαριού, του Κρίστιαν (πολύ καλός ο Jack Reynor) και της Ντάνι η οποία έχει μιά αδελφή πάσχουσα από διπολική ψύχωση και μεγάλη ανησυχία γι’ αυτήν. Είναι χαρακτηριστική η σεκάνς όπου η ανήσυχη Ντάνι τηλεφωνεί συνέχεια στον Κρίστιαν ο οποίος χαζολογάει με τους φίλους του σε κάποια καφετέρια, και δέχεται «μαθήματα ανεξαρτητοποίησης» απ’αυτούς, έναν συγκεκριμένα, τον αντιπαθέστατο Μαρκ (ο Will Poulter) ─χαρακτηριστικός τύπος φίλου ο οποίος ονειρεύεται να συνουσιαστεί με όλο τον γυναικείο πληθυσμό, γιατί μάλλον πιστεύει ότι είναι τόσο ακαταμάχητος που κανένα θηλυκό δεν θα του αντισταθεί─ ο οποίος αγανακτεί για λογαριασμό του μάλλον ανεκτικού Κρίστιαν, όταν η Ντάνι του τηλεφωνεί για πολλοστή φορά. «Χρειάζεται ψυχοθεραπευτή» λέει στον Κρίστιαν κι όταν ο τελευταίος του λέει ότι έχει ήδη ψυχοθεραπευτή, τότε ξεσπαθώνει.

Δεν είναι απλώς, το ταξίδι μερικών φιλοπερίεργων νεαρών στη Σουηδία και πως αυτό από συναρπαστική περιπέτεια μετατρέπεται σ’ατελείωτο εφιάλτη η ταινία του Aster﮲ είναι πιό πολύ, και νομίζω κυρίως και πρωταρχικά, η…εκδίκηση μιάς γυναίκας μ’ εύθραστο, πολύ εύθραστο ψυχισμό (λόγω και μιάς απίστευτης οικογεν.τραγωδίας) έναντι του εραστή της, ο οποίος απέτυχε να την καλύψει συναισθηματικά, και αυτή η ερμηνευτική εκδοχή ενισχύεται απ΄τη δήλωση του ίδιου του Aster ο οποίος έχει πεί ότι την ταινία την έκανε έχοντας βιώσει έναν πολύ δύσκολο χωρισμό και πως είναι μία ταινία χωρισμού με την «προβειά» του folk horror film.

Οι μικρότεροι ή μεγαλύτεροι συμβιβασμοί και υποχωρήσεις που κάνουμε σε μία ερωτική σχέση, όσα δεν λέμε στον άλλο από φόβο μήπως θεωρηθούμε φορτικοί, πιεστικοί κλπ., η απογοήτευση που βιώνουμε όταν το έτερον ήμισυ φαίνεται/ είναι τελικώς κατώτερο των προσδοκιών μας, πράγματα που σαν σκουληκάκια μολύνουν υπόγεια τη σχέση της Ντάνι με τον Κρίστιαν έρχονται στην επιφάνεια, με τη βοήθεια παραισθησιογόνων μανιταριών που προσφέρονται στους 4 νεαρούς ήδη με το καλωσήρθατε. Πραγματικά η παρουσία του ζωοδότη λαμπρού ήλιου και των μανιταριών που περιέχουν την ουσία psilocybin είναι ο κανόνας σ’αυτή τη μικρή και φυλάττουσα προσεκτικά τα μυστικά της κοινότητα, όπου ο Πέλε επιστρέφει περιχαρής, φέρνοντας «νέο αίμα», δηλαδή τους 4 ενθουσιασμένους νέους. Τι καλύτερο για τους φοιτητές Κρίστιαν και Τζος που παλεύουν με τη διπλωματική εργασία τους, από μία πρόσκληση σ’ ένα κοινόβιο όπου γιορτάζουν για 9 ημέρες το θερινό Ηλιοστάσιο ; Η διάχυτη μαστούρα που γραπώνει τους 4 νέους και τους νανουρίζει ανάμεσα στους εφιάλτες που βιώνουν εκεί, είναι το χαρακτηριστικό  αυτής της ταινίας, αυτό που της προσδίδει μιά αύρα παραίσθησης, η οποία κυκλώνει τους 4 νέους και τους ρίχνει σ’ ένα limbo όπου αδυνατούν ν’αντιδράσουν. Είναι κομβικής σημασίας η σεκάνς με την πρώτη τελετή επ΄ευκαιρία των εορτασμών, του περίφημου (και τελικά όπως αποδεικνύεται, αποτρόπαιου) εθίμου ονόματι attestupa, στην οποία η αντίδραση της παρέας και ιδίως της Ντάνι είναι ενδεικτική του έτοιμου να καταρρεύσει ψυχισμού της.Το αρχικό σοκ διαδέχεται ένα καθολικό μούδιασμα, αμηχανία, εντονότατη δυσφορία και τάσεις φυγής. Αυτοί όμως που προκαλούν έκπληξη με την αντίδρασή τους είναι ο Κρίστιαν και ο Τζος, οι οποίοι δείχνουν μεν συγκλονισμένοι και σοκαρισμένοι μ’αυτό που αντίκρυσαν, αλλά ο αποτροπιασμός τους υποχωρεί μπροστά στη φιλομάθειά τους : προσπαθούν να μάθουν όσα γίνεται περισσότερα για τον τρόπο λειτουργίας αυτής της κοινότητας που μοιάζει να ‘χει σταματήσει σ’ έναν προηγούμενο αιώνα. Δεν είναι καθόλου τυχαία η υπερκατανάλωση παραισθησιογόνων μανιταριών σ’αυτή την κοινότητα. Κι είναι πολύ αστείο ότι προσφάτως δημοσιεύθηκε μελέτη που διατυπώνει την πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση να χρησιμοποιείται η ουσία psilocybin απ’ όσους υποφέρουν από κατάθλιψη, γιατί υπό την επίδραση αυτής της ουσίας, ο εγκέφαλός τους θα λειτουργήσει διαφορετικά, ας το πούμε έτσι.

Οι παραισθήσεις και οι κρίσεις πανικού, η απώλεια της αίσθησης του χρόνου είναι κάποιες απ΄τις παρενέργειες που βιώνουν οι 4 προσκεκλημένοι του Πέλε και θα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα μία παραλλαγή της ταινίας, χωρίς την καταλυτική παρουσία των ψυχοτρόπων﮲ αν τώρα η ταινία του Aster κρίνεται σοκαριστική, σκεφτείτε την ίδια ιστορία ακριβώς, αλλά χωρίς τα περίεργα αφεψήματα και μαντζούνια με τα οποία «ποτίζουν» τους 4 τα μέλη της Harga, ώστε να «πέσουν οι άμυνες» όπως πληροφορεί γελώντας μία κοπέλα της κοινότητας ενώ προσφέρει ένα τσάϊ με «συγκεκριμένες ιδιότητες», στον μπερδεμένο Κρίστιαν. Το υπέροχο θερινό φως, συμβαδίζει με την σταδιακή και μυστηριώδη εξαφάνιση των μελών της παρέας, με αποκορύφωμα τη «συνάντηση» του δύστυχου Κρίστιαν με τον φρικιαστικό  blood- eagle, ας μην γίνω  πιό επεξηγηματική και προδώσω την πλοκή. Όσο προχωράει η ιστορία και συσσωρεύονται η φρίκη και τα πτώματα, τόσο πιό αντιληπτός γίνεται ο ρόλος των παραισθησιογόνων μανιταριών στην κοινότητα﮲ με άλλα λόγια, νηφάλιοι δεν θα ήταν σε θέση οι 4 φοιτητές ν’ αντέξουν όσα είδαν τα έκπληκτα μάτια τους. Δεν είναι όμως μόνο τα δυσβάσταχτα για τη συνείδηση, έθιμα των μελών αυτού του κοινοβίου που προκαλούν τρόμο, ο μεγαλύτερος τρόμος είναι πιστεύω αυτός ο μειλίχιος, χαμηλότονος και περίεργος Πέλε (τον υποδύεται ο Vilhelm Blomgren) ο οποίος μοιάζει με μικρό αλεπουδάκι ευκίνητο και παμπόνηρο που παρασύρει στη φωλιά των μεγάλων τα ενθουσιώδη κοτόπουλα. Βλέποντας την ταινία απ΄την αρχή  ως το σοκαριστικό τέλος, μ’αυτή τη σειρά, αυτό συμπεραίνει κανείς : πως ο Πέλε που φαγώθηκε να καλέσει στη χώρα του και τη γενέτειρά του τους συμφοιτητές του, γι’ άλλο λόγο τους κάλεσε, άλλος, πιό σκοτεινός και φρικτός ήταν ο σκοπός του που φυσικά και αποσιώπησε απ΄την παρέα. Αν όμως συλλογιστεί  κανείς αυτή την ταινία ανάποδα, απ΄το απερίγραπτο φινάλε της προς την αρχή, τότε θα παρατηρήσει πως η ταινία αυτή μιλάει στην ουσία για μιά σχέση που φθείρεται και σαπίζει. Η Ντάνι κάνει το χατήρι στον Κρίστιαν κι ενθουσιάζεται με τα σχέδιά του να πάει στη Σουηδία (κι ας τα κανόνισε όλα πίσω απ΄την πλάτη της), τον συνοδεύει σ’αυτό το ταξίδι έχοντας ίσως την ελπίδα πως θα βελτιωθεί η σχέση τους, πως θα πάψει αυτός να κοιτάζει με λαχτάρα την πόρτα ενώ αυτή του λέει να καθήσουν μαζί και να συζητήσουν ήρεμα﮲ αυτό το ακατανόητο και διαχρονικό, οι γυναίκες να προσπαθούν να καταλάβουν κοιτώντας τους άντρες, κι οι άντρες να κοιτάζουν το σοβατεπί στον τοίχο απέναντι (υπάρχει χαρακτηριστική σκηνή στην ταινία) η Ντάνι το «καταπίνει» απρόθυμα, όπως καταπίνει και το μυστηριώδες τσάϊ που τη σερβίρουν στη Harga. Και το πιό τρομακτικό απ΄όλα είναι πως όλη αυτή η φθορά έρχεται κατά «τελετουργική αναγκαιότητα» να συμπέσει με τις ανάγκες της συγκεκριμένης κοινότητας που γιορτάζει το θερινό ηλιοστάσιο.

“As Harga takes, so Harga also gives” λέει η αρχηγός της κοινότητας, η Σιβ (φοβερή η Gunnel Fred) σηματοδοτώντας την έναρξη του συγκλονιστικού τελευταίου 20λεπτου. Αυτό που είναι η μοίρα του να πεθάνει, θα πεθάνει μοιάζουν να λένε όλα για τη σχέση του Κρίστιαν με τη Ντάνι, όλα συνηγορούν στο ν’απομακρυνθούν ο ένας απ΄τον άλλο ακόμη περισσότερο, άλλωστε τι δουλειά έχει ολόκληρη βασίλισσα του Μαγιού  μ’ έναν κακόμοιρο που κοιτάζει γύρω του σαν χαμένος κι εκλιπαρεί την προσοχή της σαν παραπονεμένο κουτάβι; Ο John De Fore του Hollywood Reporter  περιέγραψε την ταινία ως το «τρομακτικό ισοδύναμο του Destination Wedding». Το αντίθετο της ροζ, (εμετικής κάποτε)  και κατά κοινωνική επιταγή ευτυχίας είναι ο χωρισμός και η ριζική αποξένωση, ο αφανισμός και η θυσία.

Αλλά μην πανικοβάλλεστε, όσα φρικτά παρακολουθήσαμε, ίσως ήταν ένα κακό όνειρο, μία παραίσθηση. Αλλά τότε, γιατί η Ντάνι χαμογελάει έτσι;