Τι έδειχνε εκείνη η φωτογραφία

Μυθοπλαστική καταγγελία του σύγχρονου Κινέζικου Κομμουνιστικού Καθεστώτος, αλλά και ανάδειξη των κρυφών (και τρομακτικών) ομοιοτήτων των δύο,υποτίθεται εκ διαμέτρου αντίθετων, κρατών είναι η μίνι σειρά των 4 επεισοδίων, του Michael Keillor με τίτλο CHIMERICA, βασισμένη στ’ ομότιτλο θεατρικό απ΄τα 2013, της Lucy Kirkwood.

Μόνο ο απρόσεκτος τηλεθεατής —αυτός που κουβαλάει ακριβώς τα χαρακτηριστικά του καταναλωτή (με, ή χωρίς εισαγωγικά) ειδήσεων, όπως τον περιγράφει σε μία σκηνή ο εκδότης Φρανκ Σαμς (πολύ καλός ο F.Murray Abraham) — ή ο δυτικοτραφής αφελής με αντι-κομμουνιστική υστερία, μπορεί πιστεύω να σχηματίσει την (εντελώς λανθασμένη) εντύπωση πως αυτό το δράμα αποτελεί  μόνο, ένα χαστούκι στ’αφράτα μάγουλα των αξιωματούχων του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας, που κυβερνάει τη χώρα με τον μεγαλύτερο πληθυσμό στον πλανήτη, απ΄το 1949… Όσο εξελίσσεται η ιστορία και παρακολουθούμε τις προσπάθειες του φωτογράφου-δημοσιογράφου Λη Μπέρτζερ να εξιλεωθεί για την αντιδεοντολογική και ανήθικη «ζαβολιά» που διέπραξε, τόσο πιό εμφανείς είναι οι ομοιότητες ανάμεσα στο λίκνο του καπιταλισμού (τις Η.Π.Α) και τον «καπιταλισμό με μονοκομματική δικτατορία» (την Κίνα), όπως εύστοχα πιστεύω, έχει χαρακτηριστεί το καθεστώς που επικρατεί στην αχανή χώρα. Καθόλου τυχαία άλλωστε, μέσα στα επεισόδια, εν είδει διαλείμματος, εμφανίζεται ο τίτλος της σειράς ως αποτέλεσμα συνδυασμού των λέξεων CHI ( NA ) + ( A ) MERICA = CHIMERICA. Να υπονοεί άραγε το ανήθικο μοντάρισμα μίας φωτογραφίας, που στοίχησε στον ωραίο Λη τη θέση του στην εφημερίδα που εργαζόταν; ή μήπως και τις ομοιότητες μεταξύ Αμερικής-Κίνας που αναφέραμε παραπάνω;

Αν το πολύ ενδιαφέρον και άκρως ιντριγκαδόρικο σενάριο, είναι ο ένας βασικός λόγος για να παρακολουθήσει κανείς  τη σειρά, ο άλλος, εξίσου βασικός, είναι οι έξοχες ερμηνείες, με  προεξάρχουσα αυτή του Alessandro Nivola^.  η πλήρης ένταξή του στο ρόλο του φωτογράφου ο οποίος έγινε διάσημος χάρη σε μία φωτογραφία που έμελε να καταστεί εμβληματική, αποφέρει καρπούς : τον θαυμασμό μας για την υπέροχη ερμηνεία του, υποδυόμενος έναν άνθρωπο που τράβηξε  μία φωτογραφία 30 χρόνια πριν, στο Πεκίνο, στην καρδιά της διαβόητης καταστολής της φοιτητικής εξέγερσης στην πλατεία Τιανανμέν, και που τώρα  προσπαθεί  (υποσυνείδητα) να ξαναβρεί εκείνο το βλέμμα του νεαρούλη Λη, ο οποίος εντελώς συνεπαρμένος απ΄αυτό που ζούσε, αποτύπωσε σε φιλμ το σύμβολο της ατομικής εξέγερσης ενάντια στην κρατική καταστολή. Τουλάχιστον έτσι ερμήνευσαν τη φωτογραφία του άνδρα που στεκόταν μπροστά στην πομπή των τανκς την επομένη του μακελειού, οι Δυτικοί. Είναι έτσι όμως;

“You took a photo, but you never understood it” λέει στο κρισιμότατο 4^ο επεισόδιο, ο Ζανγκ Λιν στον φίλο του Λη, κι αυτή η ατάκα μαζί με την απίστευτη ατάκα που ξεστομίζει ο Λιν στο τηλέφωνο, πάλι μιλώντας με τον Λη Μπέρτζερ, είναι θεωρώ οι σημαντικότερες της σειράς, και ερμηνευτικά κλειδιά αυτής της απίστευτης τελικά ιστορίας που, κατά το σενάριο, έκρυβε η θρυλική φωτογραφία του tank-man.

Αυτό που είδε στη φωτογραφία ο Λη, και οι Δυτικοί παρατηρητές κατόπιν,αυτό που είδαν οι κυβερνώντες στην Κίνα, κι αυτό κυρίως, που είδε ο πρωταγωνιστής της, ο άνδρας με το λευκό  πουκάμισο και τις σακούλες στα χέρια που στέκεται ατρόμητος μπροστά στο τανκ, είναι τρία τελείως διαφορετικά πράγματα, και είναι το τελευταίο επεισόδιο που τα ξεκαθαρίζει όλα, και για τον πολύπαθο Λη, και για εμάς τους θεατές. Σε μία φοβερή σεκάνς, η ερωμένη του Μπέρτζερ- εργαζόμενη για κάποια εταιρεία που εκδίδει πιστωτ.κάρτες Τέσα Κέντρικ (εκπληκτική η Sophie Okonedo, η Τέσα της είναι ένας σίφουνας γυναικείας χειραφέτησης, ευθιξίας στα όρια της μη αναστρέψιμης παρεξήγησης, και υφέρπουσας υστερίας ίσως) χρησιμοποιεί σε μία παρουσίασή της την εμβληματική φωτογραφία του Μπέρτζερ και λέει χαρακτηριστικά  «ο άνθρωπος γυρίζει απ’ τα μαγαζιά, πήγε να ψωνίσει», για να στηρίξει τον ισχυρισμό της ότι οι Κινέζοι λατρεύουν να καταναλώνουν/ψωνίζουν… Αν αυτό δεν είναι η πλήρης κατεδάφιση της ιδέας της Αντίστασης/ Εξέγερσης στον κρατικό καταναγκασμό, καθώς  και το πιό εξωφρενικό παράδειγμα πολυσημίας, δε ξέρω τι είναι.

Γιατί το Chimerica είναι και αυτό : ένα εξαιρετικό παράδειγμα σημειολογίας, εκτός από κατάδειξη της εγγύτητας, εν τέλει, που υπάρχει ανάμεσα στον (όπως εφαρμόστηκε) Κομμουνισμό της Κίνας, και τον Καπιταλισμό της Αμερικής : όπως και στο εξαιρετικό Spy Game, άνθρωποι «θυσιάζονταν» κρυφά στον βωμό προσοδοφόρων εμπορικών συμφωνιών μεταξύ των δύο χωρών, έτσι κι εδώ η καταναλωτική μανία που έχει καταλάβει τους Κινέζους, σβήνει απ ΄τη μνήμη τους  οποιαδήποτε… ενοχλητικά  γεγονότα, όπως ήταν η καταστολή της φοιτητικής εξέγερσης το 1989. Βεβαίως και η παρακολούθηση, λογοκρισία, καταστολή, αυθαιρεσία σε βάρος των Κινέζων πολιτών οργιάζουν, η σεκάνς όμως της σύλληψης του Λη και της ανάκρισής του από δύο πράκτορες της Υπηρεσίας Εσωτερ.Ασφαλείας, που τον χαρακτηρίζουν τρομοκράτη, προκαλούν (και οφείλουν να προκαλέσουν) σκέψεις και θυμό αναφορικά με τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι φιλελεύθεροι και δημοκράτες κατά τα λοιπά Δυτικοί (εν προκειμένω Αμερικανοί) για ν’ αντιμετωπίσουν την τρομοκρατία φερειπείν.

«Επισκέφθηκες 12 φορές ένα site που προωθεί αντικαπιταλιστικές διαδηλώσεις, και είσαι φίλος στο fb με 6 άτομα στα οποία ήδη έχουμε απαγγείλει κατηγορίες», λέει η ξινή πράκτορας στον έκπληκτο μ’ όσα ακούει Λη, και στην ερώτησή του «πώς τα ξέρετε όλ’ αυτά; » οι δύο πράκτορες υπομειδιούν σιωπηλοί…

Κάθε ανθρώπινη πράξη, δεν είναι μόνο ένα ψυχοφυσικό συμβάν που γίνεται αντιληπτό απ΄τις αισθήσεις μας, είναι και φορέας νοήματος, σημαίνει κάτι. Ο νέος άνδρας με τις σακούλες μοιρασμένες σε κάθε χέρι, στάθηκε μπροστά στο τανκ εμποδίζοντας την προέλασή του. Η Κομμουνιστική κυβέρνηση της Κίνας, ερμήνευσε τη φωτογραφία αυτού του περιστατικού ως ένδειξη του ανθρωπισμού και της μεγαλοψυχίας εκ μέρους του καθεστώτος… Οι άλλοι, οι εκτός χώρας παρατηρητές θεώρησαν τη φωτογραφία σύμβολο του αναστήματος που ορθώνει το Άτομο απέναντι στην καταπίεση. Όσοι οι παρατηρητές, άλλες τόσες και οι ερμηνείες^.  και όπως πολύ ωραία έχει πεί ο Pessoa : «αυτό που βλέπουμε, δεν είναι αυτό που βλέπουμε, είναι αυτό που είμαστε».

Trivia :

·       Η σειρά προβλήθηκε στο Channel 4 απ΄ τις 17 Απριλίου μέχρι τις 8 Μαϊου 2019.

·       Γυρίσματα έγιναν σε Ν.Υόρκη, Λονδίνο και Βουλγαρία.

·       Η εμβληματική φωτογραφία του tank-man λήφθηκε απ΄τον Jeff Widener του Associated Press στις 5/6/1989, απ΄το μπαλκόνι του 6^ου ορόφου του ξενοδοχείου στο οποίο διέμενε. Η απόσταση απ΄την πλατεία ήταν περίπου 800 μέτρα. Η φωτογρ.μηχανή που χρησιμοποίησε ήταν μία Nikon FE2. Η ταυτότητα του απεικονιζόμενου άνδρα με το λευκό πουκάμισο και τις σακούλες στα χέρια, παραμένει άγνωστη.

·       Η ωραιότατη μουσική της σειράς, είναι δουλειά των Tom Holkenborg και Shigeru Umebayshi.
     Το Νοέμβριο του 2016, το Time συμπεριέλαβε την φωτογραφία του Widener στο αφιέρωμά του με τίτλο : Time 100 : The Most Influential Images Of All Time.