Τ' όνειρο της σκιάς

Κινηματογραφικό πόνημα υψηλής αισθητικής είναι η πιό πρόσφατη ταινία του Zhang Yimou με τίτλο YING/ SHADOW . Ο σκηνοθέτης που μας χάρισε τα εικαστικά ποιήματα House Of The Flying Daggers και Hero, επανήλθε μ’ άλλο ένα κομψοτέχνημα όπου η ομορφιά και η ωμότητα αλληλοσυμπληρώνονται και συνυπάρχουν, όπως το άσπρο και το μαύρο στο περίφημο σύμβολο του γιν και του γιάνγκ, το οποίο επίσης έχει το ρόλο του στην ταινία. Η διχρωμία του γκρι και του λευκού κυριαρχεί, αυτή όμως η περιορισμένη χρωματική παλέτα δεν εμπόδισε τον Yimou να μας χαρίσει κι εδώ υπέροχα πλάνα. Είναι κυκλική θα έλεγα, η ταινία, αρχίζει και τελειώνει με την ίδια σκηνή : η ωραία σύζυγος του στρατηγού τρέχει πανικόβλητη προς την εξώθυρα της οικίας της, και κοιτάζει μ’ένα βλέμμα που τίποτα καλό δεν προμηνύει. Σαιξπηρική ατμόσφαιρα και χαρακτήρες, δρούν,ερωτεύονται και αλληλοεξοντώνονται στην Κινέζικη Αυλή, όπου ο νεαρός αυτοκράτορας άρχει,με τις διακριτικές παρεμβάσεις  της αδελφής του. Ο αληθινός πρωταγωνιστής όμως δεν είν’ αυτός,αλλά ο στρατηγός του, που έχει σκαρφιστεί ένα ευφυές σχέδιο προκειμένου να γλυτώσει τη δολοφονία του^.  ένας άνδρας που του μοιάζει καταπληκτικά, εμφανίζεται αντ’αυτού, ο ίδιος ο αυτοκράτορας και οι υπόλοιποι της Αυλής, μοιάζουν να μην έχουν αντιληφθεί την απάτη.

Η μόνη που γνωρίζει είναι η ωραιότατη σύζυγος του στρατηγού− χάρμα η Sun Li, και πολύ καλή στο ρόλο της συζύγου που συνειδητοποιεί ότι η «Σκιά» του συζύγου της κάθε άλλο παρά αέρας είναι.

Η πιό τραγική φιγούρα όμως αυτής της ιστορίας αρχομανίας, απαγορευμένου έρωτα και υπαρξιακού εφιάλτη, είναι η Σκιά του στρατηγού, ο σωσίας του (τον υποδύεται ο Chao Deng) που απ’τα παιδικά του χρόνια ανατράφηκε/προπονήθηκε με σκοπό να (εξ)υπηρετήσει τον στρατηγό. «Σε χρειάζομαι μόνο  επειδή πεθαίνω» λέει ο παμπόνηρος και βαριά άρρωστος στρατηγός στον σωσία του, θυμίζοντάς του συνεχώς πόσο αντικαταστατός και αναλώσιμος είναι.

Είναι περίεργο αυτό που συμβαίνει με την ταινία του Yimou, τα εξαίσια πλάνα της, αυτά τα γκριζόλευκα, ισορροπημένα «κάδρα» όπου κάποτε λερώνονται απ’ το λαμπερό κόκκινο του αίματος, υπνωτίζουν τον θεατή και τον παρασύρουν σ’ ένα οφθαλμόλουτρο κάνοντάς τον να ξεχνάει την τραγική ιστορία καθεαυτή : γιατί τι άλλο από τραγικότητα μπορεί να κρύβει το «θάψιμο» του εγώ κάποιου, προκειμένου να γίνει μη-εγώ, να υποκριθεί πως είναι κάποιος άλλος;

Καταδικασμένος να ζεί πάντα στην αφάνεια όντας ο εαυτός του, αλλά να υπάρχει ως αντίγραφο του στρατηγού, ο Ζινγκ Τσού εξεγείρεται με τον τρόπο του λόγω έρωτα : η έλξη μεταξύ της ωραίας συζύγου του στρατηγού και του Ζινγκ είναι καλοκρυμμένη κάτω απ΄τις αιθέριες μουσελίνες και μεταξωτά που φορούν οι διαμένοντες στην Αυλή, τα εξαιρετικά κοστούμια της ταινίας δίνουν άλλη χάρη και μεγαλοπρέπεια στις σκηνές πολεμικής επιδεξιότητας (βλ. λόγου χάριν τη σκηνή όπου ο Ζινγκ μαθαίνει πώς θα νικήσει τον ομόλογό του, στρατηγό της πόλης που διεκδικεί , απ’ τη σύζυγο του αληθινού στρατηγού : η ομπρέλα έχει χρησιμοποιηθεί ως  φονικό όργανο σε αρκετές ταινίες, όχι όμως με τον τρόπο που την χρησιμοποιεί εδώ ο Yimou), και κάνουν τους εμπλεκόμενους στην ιστορία να μοιάζουν με οργισμένα πλάσματα του αέρα που κατέβηκαν στη γη να λύσουν τις διαφορές τους.

Παμπόνηροι στρατηγοί, αλαζόνες μονάρχες, πανέμορφες δεσποσύνες που αρνούνται να υποταχτούν στη «μοίρα» του θηλυκού (όπως είναι η αδελφή του βασιλιά) κινούνται στους τόνους του γκρίζου και του (υπό) λευκου αφηγούμενοι μία ιστορία που θα μπορούσε να θεωρηθεί και υπαρξιακή αλληγορία : η αρχομανία του αληθινού στρατηγού, του στήνει μία ωραιότατη παγίδα, στην οποία πέφτει ακριβώς επειδή δεν έλαβε υπόψη του τη «Σκιά» του^. όσο άθυρμα/ υποκατάστατο/ αντ’αυτού κι αν θεωρούσε τον «υπάκουο και αφοσιωμένο» Ζινγκ, λησμόνησε ότι κι αυτός ήταν άνθρωπος μ’ εγωισμό, με οντότητα και συναισθήματα. Αυτό για το οποίο προετοιμαζόταν και απ’ το οποίο φυλαγόταν μιά ζωή, δεν το απέφυγε. Με μία αντιστροφή (σα ν’ αλλάζουν θέση τα χρώματα στο σύμβολο του γιν-γιάνγκ) η Σκιά καταλαμβάνει τη θέση που της αξίζει^.  όσο για την ωραία σύζυγο του στρατηγού, αυτή παρατηρεί έντρομη τα τεκταινόμενα έξω ακριβώς απ΄την πόρτα της οικίας της^.  γιατί άραγε;