Η λίμνη των δακρύων

Πολύ ευπρόσωπη μεταφορά του θρυλικού θεατρικού του Άντον Τσέχωφ Ο Γλάρος , αποτελεί η ταινία του Michael Mayer με τίτλο THE SEAGULL , αν και τσεκουρώθηκε θα έλεγα, απ΄την κριτική^. ειρωνική σύμπτωση αν σκεφτεί κανείς πως και η πρώτη παρουσίαση του έργου στη θεατρ.σκηνή του Αλεξαντρίνσκι της Πετρούπολης στα 1896, είχε στεφθεί με παταγώδη αποτυχία…

Είναι πολύ όμορφη όμως και σπαρακτική τούτη η μεταφορά του Γλάρου στη μεγάλη οθόνη.Το καστ, μ’εμπροσθοφυλακή− μία πειστικότατη σταρ της σκηνής,γοητευτικότατη κι αεικίνητη Ιρίνα Αρκάντινα− την Annette Bening, και τον γλυκύτατο σίφουνα Billy Howle υποδυόμενο τον γιό της, στηρίζει επαρκέστατα τους ρόλους που έχει αναλάβει, κι όλοι έχουν κάτι να συνεισφέρουν στο ξαναζωντάνεμα αυτής της, κατ’ουσίαν, τραγικότατης ιστορίας. Η μουσική επένδυση επίσης είναι ωραιότατη όπως και τα κοστούμια δια χειρός Ann Roth.

Καλοκουρδισμένη είναι η ταινία του Mayer,και το ζευγάρι (δεύτερη φορά μαζί, μετά το On Chesil Beach) των B.Howle- S.Ronan είναι πανέμορφο, ολόδροσο και τόσο καταδικασμένο. Η Saoirse Ronan, λάμπει σαν φιγούρα του Μποτιτσέλι, αφράτη και κατάξανθη, φιλόδοξη να γίνει μεγάλη ηθοποιός, θυγατέρα πλούσιου γαιοκτήμονα, είναι η νεαρή Νίνα, ο μεγάλος έρωτας και μούσα του φέρελπι  θεατρικού συγγραφέα της πρωτοπορίας, Κόνσταντιν- γιού της μεγάλης ηθοποιού Ιρίνα Αρκάντινα. Το εξαιρετικά γοητευτικό σ’αυτή την ταινία (το οποίο βεβαίως δεν αποτελεί δικό της εύρημα, υπάρχει ήδη στο κείμενο του Τσέχωφ) είναι ότι μέσα στο πρώτο μισάωρο περίπου, έχουμε πληροφορηθεί για τα ερωτικά δράματα που παίζονται σιωπηλά μέσα στο μεγάλο αγρόκτημα του συνταξιούχου-αδελφού της Αρκάντινα, Πιότρ Σόριν, όπου έχουν μαζευτεί συγγενείς και φίλοι, επ’ ευκαιρία του θέρους αλλά και της ασθένειας του Σόριν (πολύ καλός ο Brian Dennehy).

Τυχαία άραγε Ο Γλάρος θυμίζει πολύ έργο του Σαίξπηρ; ο ορμητικός και ταλαντούχος Κόνσταντιν, σαν άλλος Άμλετ, προσπαθεί να ξανακερδίσει την προσοχή της μητέρας του που έχει ξετρελαθεί με τον εραστή της− πολύ δημοφιλή και γοητευτικό συγγραφέα Μπόρις Τριγκόριν (αξιοπρεπέστατος στο ρόλο ο Corey Stoll) – όπως ακριβώς η Γερτρούδη της Σαιξπηρικής τραγωδίας ήταν απορροφημένη απ΄τον νέο της σύζυγο Κλαύδιο. Επίσης ο Κόνσταντιν και η μητέρα του, ανταλλάσσουν ατάκες απ ΄τον Άμλετ, ενώ περιμένουν να ξεκινήσει η μικρή θεατρική παράσταση του Κόνσταντιν,στην οποία πρωταγωνιστεί η αγαπημένη του Νίνα (τρίτη αναφορά στον Άμλετ όπου κι εκεί έχουμε θέατρο μέσα στο θέατρο). Η Νίνα όμως ερωτεύεται τον γοητευτικό (και με πολλά ερωτικά απωθημένα) Μπόρις, που όμως είναι ζευγάρι με την Αρκάντινα, η οποία κάνει ένα διφορούμενο σχόλιο για τον συμπαθέστατο γιατρό της παρέας (τον υποδύεται ωραιότατα ο Jon Tenney), ο οποίος διατηρεί παράνομη σχέση με την Πωλίνα- οικονόμο του σπιτιού του Σόριν-μητέρα της δυστυχισμένης Μάσα.

«Γιατί φοράς συνέχεια μαύρα ; » ρωτάει ο νεαρός δάσκαλος Μεντβεντένκο (εξαιρετικός ο Michael Zegen) τη μονίμως κατσούφα Μάσα (η Elizabeth Moss, βγάζει επιτυχώς πίκρα και απελπισία ). «Γιατί πενθώ^. για τη ζωή μου» του απαντάει αυτη, κοιτάζοντας με λαχτάρα, ακριβώς την αιτία της θλίψης της : τον Κόστια να κάνει μπάνιο ολόγυμνος στη λίμνη μπροστά απ ΄το αγρόκτημα του θείου του.

Όπως και στην Δωδέκατη Νύχτα του Σαίξπηρ, όπου ο ένας ήθελε τον άλλο που ήθελε έναν άλλο που ήθελε έναν άλλο, έτσι κι εδώ, τα πρόσωπα του δράματος έχουν κρυφό μαράζι για πρόσωπα που απορρίπτουν τον έρωτά τους^. η Μάσα είναι η μόνη που εκφράζει ρητά κι εξομολογητικά,τι κόλαση αληθινή είναι ν’αγαπάς και να σου επιστρέφουν την αγάπη γιατί δεν τη θέλουν…κι ο ενοχλητικά μερικές φορές, παραπονιάρης Μεντβεντένκο που τρώει την απόρριψη της Μάσα, δεν φωνάζει ποτέ την απελπισία του (διαισθανόταν άραγε πως στο τέλος, ο έρωτάς του θα νικούσε; ),αλλά οι σιωπές και το ηττημένο βλέμμα του είναι ιδιαίτερα εύγλωττα. Πολύ ενδιαφέρον είναι το εύρημα της ακριβούς επανάληψης του πρώτου μέρους της ταινίας (ίδιες ατάκες, ίδια πρόσωπα, ίδια ρούχα, ίδιες πράξεις) στο τελευταίο, όπου γι’ άλλη μιά φορά (έχουν ήδη μεσολαβήσει δυό χρόνια) η Ιρίνα  Αρκάντινα τρέχει απ ΄το θεάτρο στο αγρόκτημα του αδελφού της, αφού την ενημέρωσαν πως ο αδελφός της πεθαίνει. Αυτός που πεθαίνει όμως αμετάκλητα είναι άλλος^.  η συγκινητικότατη σεκάνς της επανασύνδεσης Κόνσταντιν-Νίνα είναι καθοριστική. Πόσο ίδιες φαίνονται οι περιστάσεις, όπως ήταν πριν 2 χρόνια, αλλά πόσα έχουν αλλάξει και πόσα δράματα έχουν προστεθεί.

“ I don’t have the power to stop loving you” εξομολογείται ο Κόστια στην τσακισμένη Νίνα, αλλά δεν είναι αρκετό αυτό για ν’αποτρέψει την τραγωδία. Η ταινία κλείνει με το ίδιο πρόσωπο που την άνοιξε : τη διάσημη Ιρίνα Αρκάντινα.

Trivia : Ο Γλάρος γράφτηκε το 1895, στο σπίτι του Τσέχωφ στο Μελίχωβο. Ο χαρακτήρας του Μπόριν Τριγκόριν θεωρείται ο σημαντικότερος ανδρικός ρόλος που έχει  γράψει. Η πρώτη παράσταση του έργου στα 1896, συνοδεύτηκε από ανελέητα γιουχαίσματα του κοινού και τη δήλωση του Τσέχωφ ότι δεν πρόκειται να ξανασχοληθεί με το θέατρο. Η Vera Komissarzhevskaya που υποδυόταν τη Νίνα, φοβήθηκε τόσο πολύ απ’ την αντίδραση του κοινού, που έχασε τη φωνή της. Ο Τσέχωφ δε, έφυγε απ΄τη θέση του και πέρασε τις δυό τελευταίες πράξεις του έργου πίσω απ΄τη σκηνή. Ευτυχώς για μας, δεν πραγματοποίησε την απειλή του. Όταν Ο Γλάρος ξαναπαίχτηκε απ’ το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας, στα 1898, γνώρισε τεράστια επιτυχία. Σκηνοθέτης ήταν ο Konstantin Stanislavski.