Εκ μητρός τα φαύλα

Δυνατή ταινία τρόμου, μέγιστη δοκιμασία για το νευρικό σύστημα ηθοποιών και θεατών, ή μία άκρως φοβιστική αλληγορία περί του κατηγορικού χαρακτήρα της κληρονομικότητας, μπορεί να θεωρηθεί η πρώτη ταινία του Ari Aster με τον δυσοίωνο τίτλο HEREDITARY . Έχοντας ήδη σπάσει ταμεία παγκοσμίως (η εταιρεία διανομής A24 μπορεί να περηφανεύεται αυτή τη στιγμή πως είναι η μεγαλύτερη επιτυχία της) και με μία συγκλονιστική σεκάνς όπου παρακολουθούμε τον πιό φρικτό κι εξωφρενικό θάνατο που έχουμε δεί σε ταινία τον τελευταίο καιρό, η ταινία του Aster είναι (όπως ο ίδιος έχει πεί) : “a tragedy that curdles into a nightmare”.

Επιδραστικότατο ψυχολογικό θρίλερ που διαπλέκεται με τον τρόμο και εξαιρετικά πειστικές ερμηνείες του καστ συνθέτουν μία ταινία η οποία επί 2 ώρες σπάει μεθοδικά τα νεύρα του θεατή και τον κάνει ν’αναρωτιέται μήπως όντως, το πιό επικίνδυνο μέρος πάνω στη γη είναι το σπίτι μας…

Η Toni Collette υποδυόμενη την καλλιτέχνη μινιατούρων Άννι Γκράχαμ η οποία μόλις έθαψε τη μητέρα της, είναι ο στυλοβάτης της ταινίας, χαρίζοντάς μας μία έξοχη ερμηνεία− ένα τέμενος νευρασθένειας, υστερίας και απύθμενης δυστυχίας (η σκηνή της αποκάλυψης του οικογενειακού ιστορικού εκ μέρους της Άννι είναι κομβική και θα μπορούσε πιστεύω να εξηγήσει και τον τίτλο της ταινίας). Όπως πολύ εύστοχα έγραψε ο Peter Travers του Rolling Stone : “it’s Collette, giving the performance of her career, who takes us inside Annie’s breakdown in flesh and spirit and shatters what’s left of our nerves. […]”. Η σωματική αλλά και συναισθηματικά  φρενήρης ερμηνεία της Collette, η ολοκληρωτική καταβύθισή της σ’αυτή τη γυναίκα-καλλιτέχνη που υποφέρει από αυπνία, που έχει παρελθόν υπνοβασίας (κάποτε με τραγικά αποτελέσματα), που λόγω ενός παρ’ ολίγο ολοκαυτώματος (κυριολεκτικά), έχει χάσει την αξιοπιστία της εντός της οικογένειας, και υποφέρει σιωπηλά απ’αυτό,την θέτει υποψήφια πιστεύω για βραβείο ερμηνείας.

Αν όμως η Άννι με το εντελώς διαλυμμένο νευρικό σύστημα αποτελεί την ενσάρκωση του ψυχολογικού θρίλερ, η 16 μόλις ετών (κι εδώ εξόχως αποκρουστική στην όψη) Milly Shapiro, παραδίδει μία φοβιστικότατη ερμηνεία, συμβολίζοντας τον τρόμο, και παίρνοντας επάξια τη θέση της στη σειρά των «δαιμονισμένων» παιδιών− των παιδιών που παρά την ανηλικότητά τους και την (εξ ορισμού) αθωότητα που υποτίθεται τα περιβάλλει, φλερτάρουν επικίνδυνα με το Κακό, γίνονται ξενιστές και οι πύλες απ΄τις οποίες θα περάσει αυτό στον κόσμο. Βεβαίως και αξίζουν μνείας οι ερμηνείες και των δύο ανδρών της οικογένειας, του (εντελώς  φρικαρισμένου μ’αυτά που ζεί) πατέρα,ο Δρ.Στήβεν Γκράχαμ− αξιοπρεπέστατος ο Gabriel Byrne− και του έφηβου (μονίμως μαστουρωμένου και εκνευριστικότατου μέσα στην κλάψα του) γιού της οικογένειας, Πήτερ Γκράχαμ− ο Alex Wolff, αλλά νομίζω πως το δίδυμο Collette- Shapiro συνεπικουρούμενο ούτως ειπείν,κι απ΄την στοιχειωτική «παρουσία» της τρομερής γιαγιάς Έλεν (μητέρας της Άννι) απαρτίζουν μία τραγική τριάδα  καθ’ όλα ανίερη…

Η εναρκτήρια σεκάνς και ο σύντομος λόγος που εκφωνεί η Άννι στην κηδεία της μητέρας της είναι κομβικής σημασίας, ακριβώς επειδή εξηγεί πολλά σ’ ό,τι αφορά την ιδιοσυγκρασία της Άννι^. ο προσεκτικός θεατής επίσης, θα παρατηρήσει πολλά «κλειδιά» της ιστορίας τα οποία εμφανίζονται κι έχουν τη σημασία τους, σ’αυτή την τραγικότατη περίπτωση οικογενειακής παράνοιας και αφανισμού. Όπως και σε προγενέστερες καλές ταινίες τρόμου που έχουμε δεί, κι εδώ ανιχνεύεται το γνωστό μοτίβο του κεντρικού (αντι) ήρωα με την διαταραγμένη συνείδηση, που αυτομάτως τον θέτει σε μειονεκτική θέση και παρασύρει τον θεατή στο δίλημμα : συμβαίνουν άραγε αλήθεια όλ’ αυτά, ή μήπως τα φαντάζεται; στη συγκεκριμένη ταινία το πολύ ενδιαφέρον εύρημα της μινιατούρας του σπιτιού των Γκράχαμ (το οποίο υποτίθεται πως έχει φτιάξει η Άννι) που βρίσκεται μέσα στην οικία, μπορεί να χρησιμεύσει και ως ερμηνευτικός μπούσουλας αναφορικά με όσα συμβαίνουν εκεί μέσα, ή όσα νομίζει η συντετριμμένη Άννι πως συμβαίνουν.

Και όπως επίσης παρατηρούμε στις καλές ταινίες τρόμου,αυτό το οποίο ο θεατής απέρριψε ως αποκύημα της διαταραγμένης φαντασίας του βασικού χαρακτήρα, τελικά…ισχύει, συμβαίνει.

Μ’ ένα μάλλον γελοίο φινάλε-δώρο στους οπαδούς συγκεκριμένης δρστηριότητας (ας μην προδώσουμε την πλοκή), κι ένα βλακωδέστατο κι εντελώς αταίριαστο τραγούδι ως  μουσική υπόκρουση, ο Aster περατώνει αυτό το μικρό χρονικό οικογενειακής ψυχοπαθολογίας, μιζέριας κι ενστάλλαξης της ασθένειας απ΄τη μιά γενιά στην επόμενη. Η Άννι κατασκεύαζε εκπληκτικούς μικρόκοσμους-αντίγραφα του μεγάλου κόσμου στον οποίο αγωνιζόταν να ζήσει, σ’αντίθεση όμως με άλλες περιπτώσεις καλλιτεχν.δημιουργίας, εδώ δημιουργός και έργο παραδόθηκαν στον χαμό.

Η μυστικοπαθής γιαγιά Έλεν, διαποτίζει την ταινία απ’ την αρχή ως το τέλος δια της απουσίας της, ο θάνατός της αποδεικνύεται ισχυρότερος απ’ τις ζωές αυτών που άφησε πίσω, και το πόνημα του Aster είναι απ’ τα επιδραστικότερα της φετινής χρονιάς.