Οι γάτες και το περιστέρι

Η αντιπαράθεση ατόμου-κοινότητας, την οποία έχουμε δεί επανειλλημένως  στο σινεμά σε πολύ αξιόλογες ταινίες (βλ. Chocolat [2000] και The Dressmaker [2015] για ν’αναφέρω δύο ενδεικτικά, που αγαπώ πολύ) επανέρχεται στην εξαιρετικά φτιαγμένη ταινία της Isabel Coixet, με τίτλο THE BOOKSHOP (2017) βασισμένη στ’ ομότιτλο  μυθιστόρημα της Penelope Fitzgerald.

Με 12 υποψηφιότητες στα φετινά βραβεία Goya, μεταξύ αυτών και Καλύτερης Ερμηνείας για την Emily Mortimer (τελικώς κέρδισε 3 : Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερης Σκηνοθεσίας και Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου) η ταινία της Coixet είναι τόσο όμορφη, έχει γίνει φοβερή δουλειά με τους χώρους και τα κοστούμια (βρισκόμαστε στα 1959) και προκαλεί, παρά το κατά βάθος ζοφερό κι απαισιόδοξο θέμα της, ένα μειδίαμα που κολλάει στα χείλη και δεν φεύγει. Όπως δεν έχει φύγει εδώ και 15 χρόνια η ανάμνηση του αγαπημένου της συζύγου απ’το μυαλό της γλυκύτατης κυρίας Γκρην− χήρα καλοβαλμένη, φανατική βιβλιόφιλος που τολμάει να υλοποιήσει τ’ όνειρό της : ν’ ανοίξει ένα βιβλιοπωλείο στην παραλιακή πόλη του Χάρμπορου στο Σάφολκ της Αγγλίας.

Η πραγματικά κουκλίστικη αυτή ταινία με τα εξαιρετικά κοστούμια, σκηνικά και φωτογραφία, αλλά και την τόσο τρυφερή μουσική δια χειρός Alfonso de Villallonga, πλαισιώνουν με αγάπη την έξοχη Emily Mortimer που υποδύεται την κυρία Φλόρενς Γκρην, με τη λατρεία στο διάβασμα και το ήρεμο πείσμα και προσήλωση στο στόχο της.

Το μοτίβο είναι κι εδώ αναγνωρίσιμο : νεαρή (ή όχι και τόσο νεαρή) γυναίκα, προκαλεί  άθελά της αναστάτωση σε πολίχνη με κοντόφθαλμους, κομπλεξικούς κλπ. πολίτες. Η ευγενική και τόσο συμπαθητική, κομψή φιγούρα της Φλόρενς  έρχεται σ’αντίθεση τύπου η-Χιονάτη-και-η-Κακιά- Μάγισσα, με την υψηλών εισοδημάτων και ισχυρών διασυνδέσεων κυρία Βάϊολετ Γκάμαρτ (άπαιχτη η Patricia Clarkson  ως μεγαλοκυρία που δρα υπογείως, πάντα με χαμόγελο και γαλαντομία) η οποία έχει τα δικά της σχέδια για το Παλιό Σπίτι, το εγκαταλελειμένο χρόνια, υγρό οίκημα, το οποίο θέλει να μετατρέψει σε Κέντρο Τεχνών, αλλά που η γλυκύτατη Φλόρενς μεταμόρφωσε ήδη σ’ ένα υπέροχο βιβλιοπωλείο-σπίτι χιλιάδων σελίδων αλλά και δικό της.

Το πολύ ενδιαφέρον και πρωτότυπο θα έλεγα, με την ιστορία που παρακολουθούμε,είναι πως  σ’αντίθεση με το Chocolat και την εξίσου θαρραλέα επιχειρηματία Βιάν Ροσέ, εδώ δεν βλέπουμε την ευεργετική επίδραση του «προϊόντος» που εμπορεύεται η κυρία Γκρην πάνω στους κατοίκους της πόλης.

Ο αρχοντικός, φυγάνθρωπος και βιβλιοφάγος κύριος Έντμουντ Μπράντις (πάντα αξιοπρόσεκτος ο Bill Nighy) δεν γίνεται «καλύτερος άνθρωπος» αγοράζοντας τα βιβλία της Φλόρενς, δεν αλλάζει, είναι ήδη καλύτερος άνθρωπος και απ΄ «αυτή την Άρπυια» όπως αποκαλεί οργισμένα την κυρία Γκάμαρτ, και απ΄τον τρείς-λαλούν-και- πέντε-πίνουν-τσάϊ σύζυγό της-στρατηγό (απολαυστικός ο Reg Wilson), και κυρίως μακράν καλύτερος του γλοιώδους κι αηδιαστικά κοινωνικού κοσμικού , κυρίου Μίλο Νορθ, μ’αυτό το διφορούμενο κι εκνευριστικό γέλιο του^.  ο James Lance είναι εξαιρετικός στο ρόλο.

Μοιάζει σαν η απόφαση της κυρίας Γκρην ν’ άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου, κι οι άνεμοι που σηκώθηκαν πήραν τις μάσκες της καλής γειτονίας απ’ τα μούτρα των συμπολιτών της. Το κουκλίστικο βιβλιοπωλείο της κυρίας Γκρην (κι όχι το εμπόρευμα καθεαυτό− αν και γίνεται μία αναφορά στο περιεχόμενο των βιβλίων), προκάλεσε αναταραχή με μάλλον…οικονομική απόχρωση. Καθόλου τυχαία η Φλόρενς Γκρην, ο Έντμουντ Μπράντις και η μικρούλα Κριστίν (η 13 ετών Honor Kneafsey είναι χάρμα οφθαλμών) αποτελούν μία άτυπη συμμαχία απέναντι στην επίμονη και πανούργα κυρία Γκάμαρτ.

Must-see για λάτρεις του διαβάσματος, αλλά και της προσωπικής αυτοδιάθεσης, της ελευθερίας της σκέψης, και εχθρούς του παντερναλισμού και της λογοκρισίας, είναι η ταινία της Coixet, ένα αισθητικώς άψογο δημιούργημα. Αξίζει ιδιαίτερη μνεία η γνωριμία κυρίας Γκρην- κυρίου Μπράντις^.  στην πιό όμορφη  πιστεύω, σκηνή αυτής της ταινίας η θαρραλέα βιβλιοπώλης και ο απόμακρος βιβλιολάτρης θυμίζουν πρόσωπα μυθιστορήματος : ανήμποροι αμφότεροι να πολεμήσουν το Συμφέρον έξωθεν και τη Θύελλα έσωθεν, γατζώνονται απ ΄την τρυφερή εκτίμηση που τρέφουν ο ένας για τον άλλο. Έτσι γίνεται πάντα άλλωστε, οι ευγενικές ψυχές αναγνωρίζουν η μία την άλλη.

Επίσης πολύ όμορφη είναι και η αφήγηση που ακούμε απ΄την Julie Christie. Λεπτομέρεια : στην ταινία τα βιβλία του Ray Bradbury έχουν τιμητική θέση^.  βλέπουμε το Φαρενάϊτ 451 φυσικά, το οποίο είχε μεταφερθεί εξαιρετικά στη μεγάλη οθόνη το 1966 απ ΄τον Φρανσουά Τρυφώ ως γνωστόν, και πρωταγωνίστρια ήταν η Julie Christie.