Harmattan

“ Every night I ripped out my heart,

but in the morning it was full again.”

Count Almasy

Χειμώνας του ’97,αν θυμάμαι καλά. Ακόμα φοιτήτρια. Για περισσότερες από 3 βδομάδες όταν περνούσα έξω απ΄τον ΕΛΛΗ στην Ακαδημίας, έβλεπα ουρές να ξεκινάνε απ΄το ταμείο του,και να καταλήγουν στο επόμενο τετράγωνο, κοντά στον Δ.Σ.Α. Κοίταζα όλο περιέργεια  την επιγραφή ψηλά πάνω απ΄την είσοδο του σινεμά, να βρω την ταινία που προκαλούσε τέτοιο χαμό.

 "THE ENGLISH PATIENT ,η αριστουργηματική ιστορία αγάπης υποψήφια για 11 Όσκαρ" έλεγε απ’ ό,τι θυμάμαι. Έχω μία απέχθεια στην δημοτικότητα. Όταν κάτι, βιβλίο/ ταινία, ακόμη και άνθρωπος, «σπάει ταμεία» γενικώς, υποψιάζομαι κάκιστη ποιότητα κι απεγνωσμένες προσπάθειες προσέλκυσης. Έβλεπα κάθε βράδυ σχεδόν τις ουρές και μονολογούσα : «τί στο διάολο πιά; τόσο καλή είν’ αυτη η μελούρα;». Έτσι έλεγα. Μονολογούσα κι αντιστεκόμουν, βλέποντας άλλες ταινίες της σεζόν που είχα επιλέξει. Ώσπου κατακάθισε η σκόνη της λαοπροσέλευσης, και είδα την ταινία που σνόμπαρα. Κι έπαθα ό,τι παθαίνει ο σνομπ^.  τρώει  σφαλιάρα από κεί που δεν την αναμένει.

Είδα την Κάθριν (Kristin Scott-Thomas, very classy) να στέκεται όρθια απέναντι από την υπόλοιπη παρέα των αντρών που κατασκήνωσαν στη Βορειοαφρικάνικη έρημο, και να τους διηγείται την ιστορία του Ηρόδοτου για τη γυναίκα του Κανδαύλη, του βασιλιά της Λυδίας. Και τους 5 άντρες, αν μέτρησα σωστά, να την ακούν με προσήλωση μικρών αγοριών γοητευμένων απ'το παραμύθι που ξεδιπλώνει  μπροστά τους η μεγάλη μάγισσα.

Μην δείτε αυτή την ταινία, αν έχετε χωρίσει και η αιτία του χωρισμού ήταν η απιστία… Διότι αυτή η πραγματικά πανέμορφη ταινία, που σου κάνει το μέσα σου σκόνη σαφράν αποτελεί  μία εξαιρετικά γοητευτική εξιστόρηση μίας απιστίας. Απιστίας της πάμπλουτης, γοητευτικής «που έχει διαβάσει τα πάντα» Κάθριν Κλίφτον, σε βάρος του συζύγου της, πρώην κολλητού της παιδιόθεν και ικανότατου πιλότου Τζέφρι (ο Colin Firth πειστικότατος ως μονίμως ερωτευμένος μαζί της σύζυγος που δεν φοβάται να ρωτήσει τον Κόμη Άλμασι [ο υπέροχος Ralph Fiennes] «γιατί νιώθετε ν’ απειλείστε τόσο πολύ απ΄τις γυναίκες επιτέλους ;» ), με τον προαναφερόμενο Ούγγρο κόμη, βιβλιόφιλο λάτρη του Ηρόδοτου, μουσικόφιλο, παθιασμένα κτητικό όταν ερωτεύεται, αλλά δηλωμένο εχθρό κάθε έννοιας ιδοκτησίας, κυρίως της συναισθηματικής. Θεωρώ την παραπάνω σεκάνς στην έρημο, μαζί με τις δύο ερωτικές σκηνές της ταινίας, τη μία στο ξενοδοχείο αφού έχουν επιστρέψει απ ΄την έρημο, μεταξύ Κάθριν- Άλμασι, και τη δεύτερη εν μέσω 2^ου Παγκόσμιου Πολέμου, σε κάποιο στρατόπεδο κατά τη διάρκεια χριστουγεννιάτικων εορτασμών, απ ΄τις ωραιότερες και δυνατότερες της ταινίας.

Ο έρωτας είναι επανάσταση, αληθινή και αδυσώπητη ανατροπή. Είναι το ζευγάρι που δε δίνει δεκάρα για την ηλίθια, προβλέψιμη, κοινότοπη γιορτή και φτάνει σ’ οργασμό πίσω από ένα τζάμι βιτρώ, ενώ εμείς  βλέπουμε τη διπλή φιγούρα ν’ανεβοκατεβαίνει ρυθμικά, κι έξω εκατοντάδες στρατιώτες να σκύβουν, κυριολεκτικά, τα κεφάλια τους στην βαρετή γιορτούλα που ετοίμασε η Υπηρεσία… Ίσως τελικά, δεν υπάρχει συλλογική πορεία. Ένα ζευγάρι εραστών φτιάχνει το δικό του καταφύγιο όπου νανουρίζει την αγάπη του. «Εμείς δεν είμαστε σαν εσάς. Είμαστε οι αιρετικοί του είδους^.  του είδους που τάχθηκε στο τρίπτυχο Πατρίς, Οικογένεια, Θρησκεία», λένε κοιτάζοντας απ΄το ύψος του ίμερου.

Έχω δεί 10 φορές την ταινία, και σας ορκίζομαι πως κάθε φορά συγκινούμαι βαθύτατα. Με την υπέροχη μουσική που ντύνει απαλά τα πλάνα, σαν τ’ ανοιχτόχρωμα μαντήλια της Κάθριν. Και βέβαια, μπορεί ο πυρήνας της ταινίας να είναι οι 3 ερωτοχτυπημένοι, αλλά υπάρχουν κι άλλοι ενδιαφέροντες «δορυφόροι». Η νοσοκόμα Χάνα (Juliette Binoche εξαιρετική), ο συνεργάτης του κόμη Άλμασι στην Υπηρεσία Αντικατασκοπείας ( ; ), Καραβάτζιο ( Willem Dafoe),ο αξιωματικός Κιπ ( Naveen Andrews, οι φανατικοί του Lost πρέπει να τον θυμάστε), ινδικής καταγωγής αξιωματικός του Αγγλικού στρατού, ειδικός στην εξουδετέρωση κι εντοπισμό  ναρκών ( ένας πρώιμος Hurtlocker), με γνώσεις κι ευγένεια καμωμένη από λογοτεχνία και ζωγραφική.

«Εμείς είμαστε οι αληθινές χώρες» γράφει η Κάθριν στα μισοσκότεινα, στο αγαπημένο σημειωματάριο του Άλμασι, καθηλωμένη  στη Σπηλιά των Κολυμβητων. Στο ίδιο σημειωματάριο, που ο Άλμασι έχει φυλάξει σαν αποξηραμένο απ’ το χρόνο, λουλούδι του πάθους του, ένα χάρτινο χριστουγεν.στολίδι,από κείνα τα Χριστούγεννα που οι ανάσες τους ψιθύριζαν ρυθμικά πίσω απ΄το βιτρώ τζάμι. Στο ίδιο σημειωματάριο που η Κάθριν κόλλησε απέναντι απ ΄τις σελίδες του Ηρόδοτου τις ζωγραφιές της με τους Σπηλαιοκολυμβητές. Στο σημειωματάριο που δεν αποχωρίζεται ο βαρύτατα τραυματισμένος κόμης, και η νοσοκόμα του Χάνα ανακαλύπτει αργότερα γοητευμένη, το εξής : « Οι προδοσίες σε καιρό πολέμου, φαντάζουν παιδιάστικες μπροστά σ’αυτές εν καιρώ ειρήνης. Οι νέοι εραστές είναι τρυφεροί και νευρικοί και καταστρέφουν τα πάντα. Γιατί η καρδιά είναι όργανο της φωτιάς.»

Η φωτιά που καίει, κυριολεκτικά, τον ερωτευμένο κόμη αλλά δεν καρβουνιάζει τη μνήμη του, κι ας υποκρίνεται  το αντίθετο. Η μόνη ζωή που έχουμε αληθινά, είναι το παρελθόν μας, όσα βιώσαμε. Κι ο Άλμασι έχοντας χάσει αμετάκλητα τη γυναίκα που λάτρεψε, μ’ ένα κορμί κατεστραμμένο πλέον απ΄το φοβερό δυστύχημα, γατζώνεται απ΄τη μνήμη του για ν’αντέξει τον απερίγραπτο ψυχικό και σωματικό πόνο. Σαν τους κολυμβητές της σπηλιάς, κολυμπάει στη θάλασσα, στο σώμα που δεν βλέπει αλλά νιώθει με κάθε νευρική του απόληξη και το νοσταλγεί κάθε μέρα με όση δύναμη του δίνουν οι μισεροί πνεύμονές του. Πρέπει ν’ αντέξει^.  για να πάει τελικά να συναντήσει την αγάπη του «σ’αυτό το Παλάτι των Ανέμων, εδώ που ήθελα να είμαι μαζί σου, με φίλους», όπως του έγραψε η Κάθριν.

Το νού σας, όταν απεχθάνεστε εκ πρώτης όψεως κάποιον/α, έχοντας και τον φόβο ότι τούτος ο άνθρωπος θα ‘ναι ο χαμός σας… όντως, εμείς είμαστε οι αληθινές χώρες. Και δεν υπάρχουν οργανωμένες εκδρομές γι αυτές, ούτε ταξιδιωτικοί οδηγοί. Hic sunt leones.

Το κείμενο, στο οποίο έχουν γίνει διορθώσεις και προσθήκες, πρωτοδημοσιεύθηκε στο cinepivates.gr τον Ιούλιο του 2010.
Η ταινία βγήκε στις ελληνικές αίθουσες στις 14/3/1997.