Επιφοίτηση

Ίσως η πιό γοητευτική, mind-fucking  και τρομακτική ταινία επιστημονικής φαντασίας της φετινής χρονιάς, είναι η δεύτερη δουλειά του Alex Garland− μετά το επίσης εξαιρετικό Ex Machina (2014) –με τίτλο ANNIHILATION   (σε σενάριο του ίδιου, και βασισμένη στ’ομότιτλο μυθιστόρημα του Jeff VanderMeer).

Επιστημονικός τρόμος, εξωγήινη επίθεση, girl-power, ασύλληπτα φαινόμενα που προξενούν σοκ και δέος, μήπως και μία άκρως πρωτότυπη αλληγορία για τις δύο μονάδες που αποτελούν το ζευγάρι (το ανθρώπινο ζευγάρι εν προκειμένω),όλα αυτά ανιχνεύονται σ’αυτή την γοητευτικά παράξενη ταινία εξαφανίσεων επανδρωμένων αποστολών που έχουν σταλεί να ερευνήσουν ένα φαινόμενο γνωστό ως Λαμπύρισμα που παρατηρήθηκε πριν 3 χρόνια (κατά το σενάριο) γύρω από έναν φάρο κάπου στο νότο στην αμερικάνικη ήπειρο. Έχει ίσως τη σημασία του ( με την έννοια της επουσιώδους λεπτομέρειας) ότι ήδη απ΄τα πρώτα πλάνα της ταινίας, ο θεατής πληροφορείται για την αιτία  αυτών των αλλόκοτων, τρομακτικών, ανεξήγητων φαινομένων : μετεωρίτης ( ; ) μπήκε στη γήινη ατμόσφαιρα και χτύπησε στο σημείο που υψωνόταν ο φάρος. Έκτοτε ένα «πέπλο» υδραργυρικών αποχρώσεων (οπτικώς το Λαμπύρισμα, μου θύμισε χυμένες λαδομπογιές που αιωρούνται) απλώνεται στην περιοχή, αυξάνοντας γεωμετρικά την περιφέρειά του και προκαλώντας μεταλλάξεις σε ζώα και φυτά. Η υποβλητική μουσική επένδυση από τους Geoff Barrow και Ben Salisbury ντύνει μοναδικά τα πλάνα (αξίζει ιδιαίτερης μνείας η καταπληκτική σεκάνς μέσα στο φάρο, συνοδεία αυτής της υπέροχης μουσικής) στα οποία παρακολουθούμε πέντε γυναίκες, «πέντε επιστήμονες» όπως τονίζει η μία εξ αυτών, να εισέρχονται  στην επικίνδυνη Περιοχή Χ, όπου το Λαμπύρισμα βρίσκεται σ’ έξαρση.

Η Natalie Portman υποδυόμενη τη κυτταρική βιολόγο (που πενθεί την ανεξήγητη εξαφάνιση του συζύγου της, Λοχία Κέην) είναι επαρκέστατη, στηρίζει το ρόλο επιδεικνύοντας αξιοθαύμαστη ψυχραιμία έναντι όλων αυτών των τρομερών που συναντά, είναι άραγε τυχαίο ότι η μόνη εκ της 5μελούς αποστολής που βγαίνει αλώβητη σχεδόν, απ΄αυτή την περιπέτεια είναι η Λίνα;

Όπως  είπα παραπάνω, ήδη απ΄την αρχή της ταινίας πληροφορούμαστε τι προκάλεσε το Λαμπύρισμα, δεν είναι αυτό λοιπόν το μείζον ζητούμενο/στόχος της ταινίας, στην οποία ο τρόμος «χτίζεται» αριστοτεχνικά και η ειρωνεία τρυπώνει εκεί που δεν το περιμένουμε (βλέπε λόγου χάριν, τη σκηνή όπου η Δρ. Βέντρες-ψυχολόγος και επικεφαλής της αποστολής [η Jennifer Jason Leigh, φοβάμαι πως πλέον θ΄αναγνωρίζεται μόνο απ΄την αντιπαθητική φωνή της…] εξηγεί στη Λίνα τη διαφορά μεταξύ αυτοκτονίας και αυτοκαταστροφής, και το αμέσως επόμενο λεπτό γίνεται το έλα να δείς πυροδοτώντας το ένστικτο αυτοσυντήρησής τους).

Τί ακριβώς είναι το Λαμπύρισμα και τί επίδραση έχει πάνω στα μέλη της αποστολής,έχουμε την ευκαιρία να το μάθουμε μέσω αναδρομών τις οποίες κάνει η σοκαρισμένη Λίνα- μοναδική επιζώσα απ΄αυτήν την ασύλληπτη περιπέτεια^.   μαθαίνουμε όμως τι συνέβη και στην προηγούμενη, στρατιωτική, αποστολή που εστάλη να διερευνήσει το Λαμπύρισμα, όπως μαθαίνουμε και για τη σχέση της Λίνας με τον σύζυγό της Κέην (ο Oscar Isaac, μ’ ελάχιστες ατάκες αλλά επαρκώς φοβιστική παρουσία ).

Θα μπορούσε αυτή η ταινία να θεωρηθεί φεμινιστικό θρίλερ; Νομίζω πως ναί, αν και μία προσεκτικότερη παρακολούθηση των παθημάτων των 5 γυναικών, ίσως μας οδηγήσει στο συμπέρασμα πως μάλλον για εξολοθρευτικό των γυναικών, θρίλερ πρόκειται : «η μία μετά την άλλη πέθαναν, κι έμεινες μόνο εσύ. Πώς το εξηγείς αυτό ;» ρωτάει επίμονα τη Λίνα ένας εκ των επιστημόνων που την παρακολουθούν. Η πρωταγωνίστρια Portman, όταν ρωτήθηκε τι πρέπει να προσέξουν οι θεατές προκειμένου να καταλάβουν αυτή την ταινία, απάντησε : «νομίζω τις αντηχήσεις^.  κάθε σκηνή έχει την ηχώ της σε κάποια άλλη». Πράγματι αρκετές σκηνές της ταινίας αποτελούν κατά κάποιο τρόπο, η μία το ανάλογο/ καθρέφτισμα της άλλης, φερειπείν σε μία σκηνή βλέπουμε τα δάχτυλα των χεριών της Λίνας και του Κέην ν’αγγίζονται και τα βλέπουμε μέσω του ποτηριού που υπάρχει πάνω στο τραπέζι, και το οπτικό αποτέλεσμα της διάθλασης των δαχτύλων τους μοιάζει με την κίνηση των εντέρων στην απίστευτη σκηνή όπου οι 5 γυναίκες βρίσκουν βιντεοσκοπημένη τη φρίκη.

Ο Kyle Anderson της Nerdist Industries είπε για την ταινία : “a movie that deserves several viewings, and your brain’s whole attention”, επίσης ότι η ταινία δεν έχει σχέση με το μυθιστόρημα πάνω στο οποίο βασίστηκε, αλλά θυμίζει ένα άλλο βιβλίο, αυτό του H.P.Lovecraft, The Colour Out Of Space (1927) : εκεί ένας μετεωρίτης πέφτει σε βάλτο κι εξαπολύεται η πανούκλα. Κι εδώ όμως, στην ταινία του Garland γινόμαστε μάρτυρες (μαζί με την έκπληκτη Λίνα) ασύλληπτων φαινομένων κι απελευθέρωσης δυνάμεων ^.  στην πέραν πάσης περιγραφής σεκάνς μέσα στο φάρο όπου βρίσκεται πλέον η Λίνα, λαμβάνει χώρα η Δημιουργία, ένα μικροσύμπαν γεννιέται μπροστά στην απολύτως σοκαρισμένη βιολόγο, η οποία παρατηρεί την αλεπάλληλη διαίρεση του κυττάρου και την δημιουργία του απόλυτου υπαρξιακού τρόμου… Τυχαία άραγε ήταν γυναίκα η πηγή αυτής της δημιουργίας-ολέθρου ;

Όσο παρατηρητικός όμως κι αν είναι ο θεατής, δεν μπορεί να γλιτώσει τη σύγχυση που προξενεί το επιδέξιο μοντάζ στα τελευταία λεπτά, φτάνουμε στο φινάλε νομίζοντας πως ξέρουμε ποιός είναι ποιός, ποιός είναι ο άνθρωπος και ποιός το αντίγραφό του. Είναι έτσι όμως;

Το ανακουφιστικό αγκάλιασμα Κέην και Λίνας, όπως και η αμφίσημη στιχομυθία τους παράγει πιστεύω, ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα μ’αυτό που είχε η συλλογή δεδομένων απ ΄την περιοχή του Λαμπυρίσματος,εκ μέρους της αποστολής, πριν μπούν στο φάρο : όπως το έθεσε η Δρ.Βέντρες, περισσότερα ερωτήματα έχουμε παρά απαντήσεις.

Η ταινία του Garland, με δημιουργική αφομοίωση εμβληματικών ταινιών του είδους (βλ. Alien, Solaris, Stalker, Sphere) στοιχειώνει το μυαλό και κάνει το σκηνοθέτη της μέλος μίας άτυπης τριάδας δημιουργών ( οι άλλοι δύο είναι ο Villeneuve και ο Glazer πιστεύω) οι οποίοι ασχολούνται με τον Τρόμο και την Απειλή που κρύβει η Γνώση και τα επιστημονικά επιτεύγματα : σ’ όσα ασύλληπτα ύψη κι αν φτάσει το δίποδο ανθρώπινο ον, όση αυτοπεποίθηση (που πολλές φορές αγγίζει την αλαζονεία) κι αν του δίνει η αποκτημένη γνώση, πάντα θα υπολείπεται του απροσδόκητου, πάντα κάτι θα διαφεύγει της προσοχής του, του ελέγχου του, της πρόβλεψής του^.  σαν τη σταγονίτσα απ ΄το αίμα της Λίνας που «δραπέτευσε» απ΄το πρόσωπό της κι ακολούθησε τη δική του τρομερή διαδρομή…

Τελικά, όσες κορυφές κι αν κατακτήσουμε, θ’ αφανιστούμε, κι αυτό είναι η μέγιστη βεβαιότητα…

Trivia :

·       Το Annihilation αποτελεί το πρώτο βιβλίο της τριλογίας του VanderMeer με τίτλο Southern Reach Trilogy.

·       Τα γυρίσματα έγιναν στο Windsor Great Park στην Αγγλία.