Ονειρεύτηκα πως ήμουν άνθρωπος

Δυστοπία στο αποκορύφωμα των τεχνολογικών επιτεύξεων, ή μήπως ένα τολμηρό , επόμενο βήμα στη σχέση ανθρώπων και ανδροειδών;

Η ταινία του Denis Villeneuve  BLADE RUNNER 2049, τοποθετημένη 30 χρόνια μετά τα γεγονότα της θρυλικής ταινίας  του 1982( σε σκηνοθεσία του R.Scott) μπορεί να πορεύεται  στη σκιά ούτως ειπείν, της εμβληματικής ταινίας  του 1982, άλλωστε είναι συνέχεια εκείνης (για κάποιους είναι άκρως ενοχλητικό αυτό και υπονομευτικό της αξίας της), αλλά είναι τόσο γοητευτικά φτιαγμένη που μπορεί άνετα κανείς να παραβλέψει τις πολλές ομοιότητές της με το πρώτο Blade Runner και να την απολαύσει γι’ αυτό που είναι : ένα μελλοντολογικό θρίλερ με φιλοσοφικο-υπαρξιακές  προεκτάσεις. Η εκπληκτική φωτογραφία του Roger Deakins με τα απίστευτα «κάδρα» και την καθολική μονοχρωμία να επιτείνουν τον ζόφο και τη μοναξιά των όντων που κατοικούν σε μία εφιαλτική Καλιφόρνια το 2049, συνοδεύεται απ’την υπέροχη μουσική των B.Wallfisch και H.Zimmer και τα δυό μαζί συνθέτουν το  πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται και αντιμάχονται  άνθρωποι και ρέπλικες.

Το πολύ καλό καστ δημιουργεί επιτυχέστατα μία αποτελεσματική σύγχυση αναφορικά με το αν τα πρόσωπα που βλέπουμε είναι κανονικοί άνθρωποι (σαν εσένα κι εμένα) ή μήπως αντίγραφά τους προηγμένης τεχνολογίας. Θεωρώ πως ακριβώς σ’ αυτό το σημείο, στην πρόκληση μίας θεμελειακής ασάφειας ως προς το ποιόν των όντων που βλέπουμε, εντοπίζεται η μεγάλη γοητεία αυτής της ταινίας. Και αν για τον ωραίο KD6-3.7-κυνηγό απείθαρχων replicants ( ο επονομαζόμενος blade runner ) δεν έχουμε αμφιβολία για το ότι είναι ρέπλικα, μπορούμε άραγε να πούμε το ίδιο και για τους υπόλοιπους;

Σ’ολη την ταινία δίνονται στον θεατή «κλειδιά» για την κατανόησή της, αλλά μέχρι και το φινάλε παραμένει η βασική απορία σχετικά με την αληθινή φύση του πρώην blade runner Ρικ Ντέκαρντ : ο ίδιος ο σκηνοθέτης είχε δηλώσει πως η πλοκή της ταινίας συμβάλλει στην αμφιβολία για το αν ο Ντέκαρντ είναι ρέπλικα ή άνθρωπος. Υπάρχει όμως και μία δήλωση του Ridley Scott όταν είχε ερωτηθεί για το αν θα συμμετείχε ο Harrison Ford στην καινούργια ταινία Blade Runner, ότι ο Ρικ ήταν Nexus-6 (προηγμένο μοντέλο ρέπλικας) άρα πού καταλήγουμε;

Αναλόγως της απάντησης που θα δώσουμε σ’αυτό το ερώτημα, τροποποιείται και η κατανόησή μας για το τι είναι αυτή η ταινία : μία απόπειρα συμφιλίωσης ανθρώπων και αντιγράφων τους (αν ο Ρικ είναι άνθρωπος) ή ένας εφιάλτης χωρίς τέλος  χαρακτηριζόμενος απ΄την καθολική επικράτηση των replicants και την «μετάγγιση» όλων των προβλημάτων της ανθρωπότητας σ’ αυτές (αν ο Ντέκαρντ είναι τελικά ρέπλικα). Ο πολύ καλός Ryan Gosling υποδυόμενος τη ρέπλικα με τ’αστυνομικά καθήκοντα KD6-3.7 είναι αφοπλιστικά…ανθρώπινος. Το δικό του βλέμμα αν και «παράθυρο» ενός κατασκευασμένου όντος, προκαλεί την ψευδαίσθηση ότι είναι άνθρωπος αυτός ο ωραίος νέος άνδρας, που συνειδητοποιεί  σταδιακά ότι μία καταδίωξη ρουτίνας μετατρέπεται σε υπαρξιακή περιπέτεια.

Η ειρωνεία διατρέχει ολόκληρη την ταινία που παίζει με τις ταυτότητες της ύπαρξης και τις διαβαθμίσεις της αλήθειας (σημειώστε και τον συσχετισμό ματιών και ατομικής ταυτότητας  που παρατηρούμε στις ταινίες Blade Runner− ανέκαθεν άλλωστε τα μάτια θεωρούνταν τα παράθυρα που «βλέπουν» προς την ψυχή του ατόμου) : π.χ. η σχέση του KD6-3.7 με το ολόγραμμα Τζόϊ ( πανέμορφη και πειστικότατη η Ana de Armas)− μία ρέπλικα στην υπηρεσία των ανθρώπων, έχει «δεσμό» με ένα ολόγραμμα. Κοιτάζοντας αυτούς τους δυό να χαριεντίζονται συνειδητοποιεί κανείς την κωμικοτραγικότητα της κατάστασης : ένα πιστό αντίγραφο του ανθρώπου έχει σχέση με ένα φωτο-είδωλο ανθρώπου. Στη φοβερή σεκάνς της  σύγκρουσης σώμα με σώμα KD6 και Ντέκαρντ μέσα στο εγκαταλελειμένο καζίνο, μία ρέπλικα (ο KD6) και ένας άνθρωπος ( ; ) παλεύουν, ενώπιον ολογραμμάτων διαφόρων καλλιτεχνών^.  η έλλειψη ουσίας (πλατωνικά μιλώντας) στο δεύτερο βαθμό είν’ εδώ και μας κλείνει κοροϊδευτικά το μάτι.

Πέρα όμως απ΄την αγωνία για το ποιός τελικά θα επικρατήσει – άνθρωποι ή ρέπλικες− η ταινία του Villeneuve έχει και μία θεολογική πτυχή (όλοι οι δημιουργοί άλλωστε έχουν «πρόγονο» ) η οποία ενσαρκώνεται στην φοβιστική φιγούρα του προέδρου του ομίλου Wallace, Νίαντερ Γουάλας. Ο Jared Leto υποδυόμενος  τον αδίστακτο οραματιστή CEO που κατασκευάζει  ρέπλικες είναι εξαιρετικός, το άδειο, τυφλό βλέμμα του αναπληρώνεται από εξοπλισμό τελευταίας  τεχνολογίας και στην υπηρεσία του βρίσκεται  η πειθήνια, δολοφονική και πανέμορφη ρέπλικα Λαβ (τ’ όνομά της, ηχητικά παραπέμπει στο love, την αγάπη) που σαν πιστό ντόπερμαν τον εκπροσωπεί, προστατεύει και αναζητά με επίμονη λύσσα ό,τι της ζητήσει ο αφέντης της− την υποδύεται  εξαιρετικά η Sylvia Hoeks.

Σαν άλλος πανίσχυρος Θεός, ο Wallace κομπάζει πως φτιάχνει αγγέλους, «καλούς αγγέλους τώρα» - πειθήνια αντίγραφα των ατελών ανθρώπων που υπερέχουν έναντι αυτών στα πάντα εκτός από ένα : δεν έχουν ψυχή. Ή μήπως έχουν;

Υπάρχει μία συγκινητικότατη σκηνή (εκτός αυτής του υπέροχου φινάλε) όπου ο KD6, καταρρέει όταν μαθαίνει πέρα από κάθε αμφιβολία πως δεν είναι τελικώς, αυτός  που πίστεψε πρόσκαιρα πως είναι− σαν ένα παιδάκι που του στερούν τον αγαπημένο του γονιό, τη μαμά του, ο KD6 σκύβει το κεφάλι  χωμένος μέσα στη θλίψη του^.   ίσως εκείνη η στιγμή της γνώσης ήταν καθοριστική για τις μετέπειτα ενέργειές του: «dying for the right cause, is the most human thing we can do” του λέει η ρέπλικα (τί ειρωνεία! )- αρχηγός του Κινήματος των εξεγερμένων ομοίων της. Αυτό θα κάνει λοιπόν, τ’ αποφάσισε, θα πεθάνει μαχόμενος για τον σωστό σκοπό, θα υψώσει το ανάστημά του στον άπληστο άνθρωπο που φιλοδοξεί ν’αποικίσει άλλους πλανήτες επανδρώνοντάς τους μ’ εκατομμύρια υπάκουες ρέπλικες.

Σε μία σκηνή πλήρους συμβολισμών, ο KD6 περπατάει σ’ ένα αχανές κόκκινο τοπίο, ανάμεσα σε τεράστια ομοιώματα γυναικών (ένα εκπληκτικό πλάνο που θυμίζει το πλάνο με τη γιγαντιαία αράχνη πάνω απ΄τη μεγαλούπολη, στην έτερη ταινία του Villeneuve, το Enemy), ψάχνοντας το κρυσφύγετο του Ντέκαρντ. Δεν περπατάει τυχαία ανάμεσα σε αντίγραφα του Θηλυκού, γιατί μία γυναίκα κρύβει το μυστικό, είναι το μυστικό και η λύση του γρίφου που βασάνιζε τη ρέπλικα.

Ποιά είναι η πιό επαναστατική πράξη που μπορεί να κάνει ένα ανδροειδές/ ανθρωποειδές/ρέπλικα  πείτε το όπως θέλετε; να πάει  κόντρα στις εντολές του δημιουργού του, να τον αψηφήσει. Ο KD6 διαλέγει πλευρά κι ανοίγει το δρόμο για να πορευθεί ευτυχισμένος ( ; ) κάποιος που έκανε την ίδια δουλειά μ’ αυτόν^.  το αν τελικά είναι ακριβώς σαν αυτόν, είναι μία άλλη ιστορία…

Trivia :

·       Τα γυρίσματα έγιναν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους στην Βουδαπέστη.

·       Για το ρόλο του Νίαντερ Γουάλας ο Villeneuve ήλπιζε πως θα είχε τον David Bowie αλλά τον πρόλαβε ο θάνατος.

·       Αρχικώς είχε ανακοινωθεί τ’ όνομα του Johann Johannsson για τη σύνθεση της μουσικής της ταινίας, ο Johannsson έχει συνεργαστεί επανειλλημένως με τον Villeneuve, ο οποίος όμως ήθελε ένα soundtrack «πιό κοντά σ’εκείνο του Vangelis» για την πρώτη ταινία του 1982, οπότε και ανέλαβαν οι Zimmer και  Wallfisch.