Να φοβάσαι την Πανδώρα
Η
ταινία του Colm McCarthy με τίτλο THE GIRL WITH ALL THE GIFTS (2016),[βασισμένη
στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Mike R.Carey, που έχει γράψει και το σενάριο] δεν
είναι απλώς μία ταινία τρόμου με ζόμπι
όπως χαρακτηρίζεται, “zombie horror drama”. όποιος δεί μόνο αυτό, όποιος εστιάσει, μόνο στις ανατριχιαστικές ορδές
«απολιθωμένων» όντων που διψάνε για αίμα και καταβροχθίζουν ωμή σάρκα σαν
κτήνη, θα χάσει τα μείζονα ζητήματα που υπονοούνται, θα χάσει μία εξαιρετική
ιστορία μελλοντολογικής δυστοπίας Δαρβινικών προεκτάσεων. Αν δεί κάποιος την
εναρκτήρια σεκάνς αυτής της ταινίας, αγνοώντας ολοκληρωτικά περί τίνος πρόκειται, ίσως αποκομίσει την εντύπωση
ότι παρακολουθεί μιά ευφάνταστη αλληγορία πάνω στους κινδύνους της υπερβολικής
περιστολής του ενστίκτου στους ανθρώπους, χάριν της κοινωνικοποίησης. Η απουσία
οποιασδήποτε πληροφορίας αναφορικά με τόπο, χρόνο και κυρίως αιτία λόγω της οποίας μερικά παιδιά
υφίστανται έναν εξευτελιστικό περιορισμό, παρασύρει τον θεατή, δικαιολογημένα
θεωρώ, να υποθέσει όσα προανέφερα.
Αυτή όμως είναι μία «ανάγνωση» της ταινίας, μία απ΄τις πολλές προσεγγίσεις γιατί
αυτό που παρουσιάζει και υπαινίσσεται είναι ακόμα πιό εφιαλτικό.
Σε
κάποιο απροσδιόριστο μέλλον, στη Μ.Βρετανία, ο μύκητας Ophiocordyceps Unilateralis που μεταδίδεται στους ανθρώπους μέσω
των σωματ.υγρών, τους μετατρέπει σε λυσσασμένα και σαρκοβόρα-αιμοβόρα ζόμπι.
η ζημιά έχει πάρει ήδη μεγάλες διαστάσεις, πόλεις ερημώνονται
και συναντάς μόνο «κοπάδια» μεταλλαγμένων ανθρώπων που πολιορκούν τις
στρατιωτ.βάσεις όπου έχουν οχυρωθεί όσοι δεν έχουν προσβληθεί (ακόμα). Η
γιατρός Κάλντγουελ (εξαιρετική η Glenn Close) προσπαθεί να συνθέσει ένα
δοκιμαστικό εμβόλιο , το βασικό συστατικό του οποίου βρίσκεται στο σώμα ενός
μικρού κοριτσιού , ενός κοριτσιού πανέξυπνου και παρατηρητικότατου, της Μέλανι
(η μικρή Sennia Nanua κλέβει την παράσταση απ΄όλους σ’αυτή την ταινία), η οποία μαζί με άλλα 20
περίπου παιδιά έχουν μερική ανοσία στον
σαρκοβόρο μύκητα και δεν είναι απλά ζόμπι, άβουλα, χωρίς λαλιά, μόνο με την
ανεξέλεγκτη δίψα για αίμα να τα οδηγεί.
Το σλόγκαν της ταινίας : «η
μεγαλύτερή μας ελπίδα είναι η μεγαλύτερη μας απειλή» (ισχύει και το αντίστροφο
βεβαίως), το θεωρώ πολύ πετυχημένο γιατί συμπυκνώνει σε μία πρόταση όλο το
τεράστιο ηθικό δίλημμα που
αντιμετωπίζουν οι μη προσβληθέντες απ’ τον μύκητα (οι διάλογοι πάνω σ’ αυτό,
μεταξύ της Δρ. Κάλντγουελ και της δασκάλας της βάσης, Έλεν Τζούστινο− η ωραία Gemma Arterton− είναι χαρακτηριστικοί).
Τί είναι η Μέλανι; ένα κτήνος
ανθρωπόμορφο ; ένα άκρως επικίνδυνο, άρρωστο τελεσίδικα, πλάσμα, με «προβειά»
μικρού παιδιού; Η ιδιαίτερη ευφυία της
δεν τραβάει την προσοχή μόνο της γιατρού, αλλά και της ευαίσθητης δασκάλας, που
σημειωτέον, είναι η μόνη που επιμένει μέχρι το συγκλονιστικό φινάλε να θεωρεί
τη Μέλανι παιδί, άνθρωπο, όχι ένα λυσσασμένο ζώο, με συνέπεια την ανάπτυξη ενός ισχυρού δεσμού ανάμεσά τους.
Αν
εστιάσουμε στη στάση της δασκάλας, βγαίνει μπροστά μία παιδαγωγική προέκταση
της ταινίας, προσωπική εκτίμηση. η παιδαγωγός που πιστεύει πως οι άνθρωποι
χρειάζονται αγάπη και ενθάρρυνση, αντιπαρατίθεται στην ψυχρή, επιστημονική
στάση της Δρ. Κάλντγουελ η οποία όπως όλοι οι επιστήμονες-ερευνητές θέλει όχι
απλώς να «τους σώσει όλους» όπως δηλώνει, με οποιοδήποτε μέσο κι αν χρειαστεί, αλλά η ακόρεστη δίψα της για
γνώση και κατανόηση αυτης της επιδημίας, εκθέτει κάποτε την ομάδα των
μη-προσβληθέντων σε κίνδυνο (φοβερή η σκηνή στο εμπορ.κέντρο). Αυτό το με οποιοδήποτε μέσο κι αν χρειαστεί κρατήστε
το, γιατί αποτελεί την κορυφή του Ωφελιμιστικού παγόβουνου πάνω στο οποίο
στέκεται η γιατρός. Η ταινία του McCarthy πέρα από μία τρομακτική και απευκταία δυστοπία, είναι κι ένα
έξοχο φιλοσοφικό παράδειγμα αντιστροφής του
Ωφελιμιστικού επιχειρήματος, σε βάρος αυτού που το επικαλείται για να
δικαιολογήσει ηθικά την πράξη του, και μιλάω για την γιατρό βεβαίως− η σκηνή
που την αφορά προσωπικά, ας το πω έτσι, ενέχει μία ύψιστη ειρωνεία που θα έκανε
τους Ωφελιμιστές που πρεσβεύουν το «δεν πειράζει να θυσιαστεί ένας, δύο και να
σωθούν έτσι εκατομμύρια», ν’ αντριχιάσουν πατόκορφα…
Και πέρα όμως απ΄αυτό, αν εστιάσουμε
στη μικρή Μέλανι, ζουμάροντας στο συμπαθητικό και μες στα αίματα (των άλλων)
προσωπάκι της, τί βλέπουμε; ένα χαμένο προ πολλού ανθρώπινο πλάσμα, που
δικαίως, αντιμετωπίζεται ως επικίνδυνο ζώο ; είναι σωστή η στάση των υπολοίπων
(των μη-προσβληθέντων) απέναντί της− κατά βάση
αμυντική; είναι άνθρωπος που προσβλήθηκε απ΄τον μύκητα κι έγινε ζόμπι η
Μέλανι, ή ολοκληρωτικά ένα κτήνος μ’
ευφυία, πονηριά και ικανότητα «έξοχης μίμησης των παρατηρούμενων συμπεριφορών»,
το οποίο στήνει μία αριστοτεχνική παγίδα στα
τρομοκρατημένα κι απελπισμένα δίποδα;
Το
απολύτως συγκλονιστικό φινάλε, δεν καθησυχάζει καθόλου. Αυτό που μοιάζει με αρμονική συμβίωση, είναι τελικά η
κατίσχυση, Δαρβινικώ τω τρόπω, ενός είδους πάνω στο άλλο, είναι νίκη του
ολέθρου και της αποκτήνωσης. ‘Η, αν είμαστε αισιόδοξοι, μήπως αφήνει μία
χαραμάδα για να τρυπώσει η ανθρωπιά ;
Είναι η δασκάλα που πιστεύει μέχρι
τέλους στην ανθρωποσύνη (και σ’ όσα
αυτή συνεπάγεται) της Μέλανι, είναι η Μέλανι− το freaking
abortion, όπως την αποκαλεί ο λοχίας Παρκς (Paddy Considine)− που απορεί μεγαλόφωνα : «μα αφού
μπορώ και μιλάω. Είμαι σαν εσάς», είναι η επιστήμονας που επιμένει ν’ αποκαλεί
τη μικρή «πειραματικό υποκείμενο», γιατί στα μάτια της, αυτό το τρομακτικό
παιδί που έχει τις δεξιότητες, ένστικτα
ενός τετραπόδου ΣΥΝ νόηση και ικανότητα ομιλίας, είναι γνωστικό κελεπούρι.
Ό,τι έχει ανθρώπινη λαλιά δεν είναι
απαραιτήτως, άνθρωπος. Δεν αρκεί αυτό. είναι προφανές. Δεν είναι;
Trivia :
· Η υποβλητική, στοιχειωτική μουσική
είναι του Christobal Tapia de Veer.
· Για τα πλάνα του, υποτίθεται
ερειπωμένου Λονδίνου, έγιναν λήψεις φωτογραφιών με drones πάνω απ ΄την Ουκρανική πόλη-φάντασμα Pripyat, η οποία δεν κατοικείται απ ΄το
1986, λόγω του τραγικού ατυχήματος στο Τσερνόμπιλ.
· Στο βιβλίο, η Έλεν Τζούστινο
περιγράφεται όπως η Μέλανι στην ταινία (μαύρη δηλαδή), ενώ η Μέλανι
περιγράφεται ως ξανθιά με μπλε μάτια.
