Το εξαίσιο τραύμα

Οι αληθινά καλές ταινίες γραπώνουν τον θεατή ύπουλα, κι επιδρούν σαν τα φάρμακα, σε βάθος χρόνου. Αυτό συμβαίνει και με την τελευταία ταινία του Luca Guadagnino  CALL ME BY YOUR NAME (μεταφορά στην οθόνη του ομότιτλου μυθιστορήματος του Andre Aciman που κυκλοφόρησε το 2007). Η ταινία θεωρείται το τρίτο μέρος της Τριλογίας της επιθυμίας μετά το Io Sono L’ Amore (2009) και A Bigger Splash(2015) κι έχει πολλά κοινά στοιχεία μ’ αυτές: αστικό περιβάλλον, ή ακριβέστερα αστικό πορτοφόλι στην υπέροχη Ιταλική εξοχή, αισθησιασμός και θερινή ραστώνη, ερωτικός πόθος και απελπισία. Όλ’ αυτά μ’ επίκεντρο έναν χαριτωμένο εσωστρεφή και βιβλιοφάγο έφηβο (17 ετών) τον Έλιο Πέρλμαν, Εβραιο-Ιταλο-Αμερικανικής καταγωγής ο οποίος ερωτεύεται σφοδρά τον 24χρονο φοιτητή των γονιών του, Αμερικανό Όλιβερ που φιλοξενείται για 6 βδομάδες στο σπίτι τους, κάπου στη Βόρεια Ιταλία.

Είναι ερεθιστική, τρυφερή και υπέροχη η ταινία του Guadagnino, μ’ εξαιρετικές ερμηνείες απ ΄την τριάδα των T.Chalamet, M.Stuhlbarg και A.Hammer. Ο νεαρούλης Chalamet μία πραγματική αισθαντική αποκάλυψη, ενσαρκώνει  πειστικότατα  (και ποιός/α δεν θα ταυτιστεί μαζί του ; ) το αμούστακο φρεσκαρούδι με το πιάνο και τα γαλλικά του, τις παρέες και τ’απαραίτητα  όμορφα κοριτσόπουλα να τον γυροφέρνουν. Ο Έλιο Πέρλμαν  είναι ο «μικρός πρίγκιπας» της οικογένειας, ο μοναχογιός των καθηγητών Πέρλμαν, ο μονάκριβός τους, ο αγαπημένος όλων, κι αυτός με το cool υφάκι του δείχνει με τον τρόπο του σε όλους, τι σημαίνει  να σ’ αγαπούν, να ζείς μιά καλή, χορτάτη ζωή, να έχεις γονείς μορφωμένους με γούστο κι αισθητική, κι όχι τίποτα βόδια.

Τον προστατεύουν τον Έλιο αυτά τα «προσόντα» απ’το ερωτικό τσουνάμι που έχει τη μορφή του Όλιβερ; όχι βέβαια. Ο γοητευτικός Armie Hammer, υποδύεται τον άχαρο, ψηλό Αμερικάνο φοιτητή ο οποίος ξέρει καλά να δηλώνει την επιθυμία του αξιοπρεπώς (βλ.τη σκηνή που παίζει βόλεϊ με την παρέα του Έλιο), δεν παίρνει εμφανώς πρωτοβουλία και σίγουρα σέβεται τους οικοδεσπότες του. Θα ήταν λάθος πιστεύω, να προσεγγίσουμε την ταινία ως αποκλειστικά gay δράμα−ως ταινία που αφορά αποκλειστικά μία ερωτική σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων του ίδιου φύλου, γιατί απλούστατα αν πέσουμε σ’αυτή την παγίδα, θα χάσουμε την ευρύτερη εικόνα, κι η ευρύτερη εικόνα είναι αβάσταχτη για όλους ασχέτως σεξουαλικού προσανατολισμού.

Η θερινή ξάπλα, απραξία ή  αντιθέτως ενασχόληση με ζέση, ο ερωτισμός που τυραννάει τον έφηβο Έλιο αλλά και τον μεγαλύτερό του Όλιβερ, η ξεγνοιασιά, το ατέρμονο ερωτικό παιχνίδι όλ’ αυτά που κι εμείς οι θεατές έχουμε ζήσει λίγο ως πολύ, όλη η κόλαση κι ο παράδεισος που κρύβει ο έρωτας παρουσιάζονται στην ταινία με μοναδικό τρόπο, μέσα από πυρετώδη αγγίγματα, απελπισμένα φιλιά κι εύγλωττα βουβά πλάνα. Είναι υπέροχος ο τρόπος που χτίζεται η σχέση «ορισμένου χρόνου» μεταξύ των δύο αγοριών : τα τερτίπια τάχα μου αδιαφορίας και τυπικής ευγένειας που επιστρατεύουν αμφότεροι στην αρχή, αποτελούν το καλύτερο καμουφλάζ αυτού που σιγά-σιγά σηκώνει κεφάλι, ο ομορφούλης Έλιο, το παιδί-θαύμα του πιάνου, επιδεικνύει μία ακαταμάχητη αμφιθυμία (απ΄τη μιά σκοτίστηκε για τον καινούργιο μουσαφίρη των γονιών του− κάθε χρόνο η ίδια ιστορία−απ΄την άλλη λαχταράει ν’ αρέσει στον Όλιβερ, το ένα του μάτι κοιτάζει μ’αφοσίωση το βιβλίο του, το άλλο παρατηρεί το μισόγυμνο κορμί του φοιτητή− ο αθλητικός, ψηλός και καλοφτιαγμένος σαν τ’αγάλματα του Πραξιτέλη για τον οποίο ο καθηγητής πατέρας του (ο υπέροχος Michael Stuhlbarg) μόνο καλά έχει να πεί− κοιτάζει το αστέρι του Δαυίδ που στολίζει το αρρενωπό στέρνο του, τον τρόπο που ανάβει το τσιγάρο του, που φλερτάρει με τα κορίτσια. Θαυμασμός αναμεμειγμένος με πόθο κάνουν κατάληψη στο εφηβικό κορμί και μυαλό του Έλιο, κι επαληθεύουν την άποψη ότι όταν ερωτευόμαστε κάποιον δεν θέλουμε κατά βάθος να είμαστε αυτός ο κάποιος;

Δεν αφορά μόνο ομοφυλόφιλους εραστές το δράμα που ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας κι ας βρήκε πρόσκαιρα σ’ αυτούς την έκφρασή του^.  είναι δυνατόν να μην αφορά κάθε έφηβο/η και κάθε γονέα η εξαιρετική σεκάνς της συζήτησης/εξομολόγησης ανάμεσα στον Έλιο και τον πατέρα του; Ποιός/α δεν θα ήθελε τέτοιον πατέρα για τον οποίο ο David Morgan του CBS είπε πως είναι ο «πιό προοδευτικά σκεπτόμενος γονέας στην ιστορία του σινεμά» (the most forward-thinking parent in movie history) ; Ή ποιός δεν θ’ανατριχιάσει με το έξοχο τελευταίο πλάνο του δακρυσμένου προσώπου του νεαρού, όπου αυτός «σπάζοντας τον τέταρτο τοίχο» κοιτάζει ευθέως την κάμερα κι αμέσως καθιστά «συνενόχους» όλους τους συνομηλίκους του; Το να εστιάσουμε αποκλειστικά στον ομοφυλοφιλικό χαρακτήρα της ερωτ.σχέσης που βλέπουμε στην ταινία, μας εμποδίζει να σκεφτούμε πάνω και σ’ άλλα ζητήματα που αναδύονται : φερειπείν  θα μπορούσε μήπως να υποστηριχτεί  ότι οι γονείς του Έλιο, είχαν ενδόμυχα προσχεδιάσει αυτη τη σχέση σαν «διαβατήρια τελετουργία» ενηλικίωσης; μήπως  κι αν ακόμα δεν επεδίωξαν άμεσα κι ευθέως, αποδέχονταν το ενδεχόμενο να εξελιχθούν τα πράγματα ανάμεσα στον Όλιβερ και το γιό τους, όπως εξελίχθηκαν; Τα λεγόμενα του πατέρα άλλωστε προς τον Έλιο και οι διάλογοι μεταξύ του καθηγητή και της συζύγου του (η Amira Casar) είναι χαρακτηριστικά.

« Έφτασα πολύ κοντά σ’αυτό που είχες, αλλά πάντα κάτι με κρατούσε πίσω» λέει ο κύριος Πέρλμαν στον απαρηγόρητο Έλιο. Θα ήταν άραγε ίδια η εξέλιξη της ιστορίας αν οι γονείς του Έλιο ήταν σαν τους γονείς του Όλιβερ; Επίσης, πόσο βαρύνει τελικά το ότι η σχέση τους ήταν κατά κάποιο τρόπο μία παρένθεση; για το ερωτικό μέλλον του Έλιο δεν μαθαίνουμε και πολλά, αλλά ο Όλιβερ φροντίζει να κάνει σαφές, εκεί στο συγκλονιστικό φινάλε ότι αραβωνιάστηκε κι ετοιμάζεται να παντρευτεί^.   φόβος για το μονοπάτι που κόντευε ν’ακολουθήσει, ή κορεσμός της περιέργειάς του κι επιστροφή στην ορθόδοξη σεξουαλικότητα;

Η ταινία του Guadagnino είναι τολμηρή, όχι επειδή μας δείχνει δύο νεαρούς άντρες να κάνουν παθιασμένο έρωτα, ή επειδή δείχνει αυτοϊκανοποίηση επί της οθόνης^.  το πιό τολμηρό πράγμα είναι ν’αφεθείς στα συναισθήματά σου αδιαφορώντας αν αυτά είναι «σωστά» ή όχι. Και σε τελική ανάλυση, όπως πολύ εύστοχα είχε πεί κάποτε πασίγνωστος Έλληνας ηθοποιός, επ’ ευκαιρία ρόλου gay που θα υποδυόταν : «για να καταλάβεις το αντίθετο φύλο, πρέπει να περάσεις  απ΄το δικό σου»…

Trivia :

·       Το σενάριο του James Ivory, συνάντησε τα ενθουσιώδη σχόλια του Aciman, ο οποίος επίσης εμφανίζεται στην ταινία υποδυόμενος ένα ζευγάρι ανδρών προσκεκλημένων των Πέρλμαν.

·       Τα γυρίσματα έγιναν Μάϊο, Ιούνιο του 2016, κυρίως στην Crema της Λομβαρδίας  όπου ζεί ο σκηνοθέτης. Η villa Albergoni, μία ακατοίκητη έπαυλη του 17^ου αιώνα στο Moscazzano, έγινε το σπίτι των Πέρλμαν. Ο Guadagnino ήθελε να την αγοράσει αλλά δεν είχε τα χρήματα που απαιτούνταν κι αντί αυτού, έκανε την ταινία εκεί.

·       Ο σκηνοθέτης θεωρεί την ταινία του «φόρο τιμής στους πατεράδες» αναφερόμενος στον πατέρα του και τους 4 σκηνοθέτες που τον ενέπνευσαν : J.Renoir, J.Rivette, E.Rohmer και B.Bertolucci.

·       Τα τραγούδια Mystery Of Love και Visions Of Gideon  που ακούγονται στην ταινία ερμηνεύει ο Sufjan Stevens.

·       Οι Πέρλμαν ετοιμάζουν το τραπέζι για να γιορτάσουν τη Hannoukah –εβραϊκη γιορτή που διαρκεί  οχτώ μέρες και νύχτες, αρχής γενομένης απ΄την 25^η μέρα του μήνα Kislev κατά το εβραϊκο ημερολόγιο, η οποία μπορεί ν’αντιστοιχεί σε οποιαδήποτε στιγμή απ’ τα τέλη Νοεμβρίου μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο. Ο εορτασμός πραγματοποιείται με το άναμμα συγκεκριμένου κηροπηγίου που βλέπουμε και στην ταινία, το οποίο  ονομάζεται μενορά. Κατά τον εορτασμό τρώνε τηγανητές τροφές όπως λουκουμάδες και τηγανίτες πατάτας.