Δούλα και κυρά

Βικτωριανό δράμα υψηλής αισθητικής , είναι η ταινία του William Oldroyd  LADY  MACBETH (βασισμένη στο μυθιστόρημα του Nikolai  Leskov,  Lady Macbeth Of The Mtsensk District [1865] ). Με σφιχτοδεμένο σενάριο, εξαίρετα πλάνα που απηχούν Προ-Ραφαηλιτικούς  πίνακες  ζωγραφικής, ωραιότατα κοστούμια και μία φοβερή ερμηνεία απ΄την μόλις 21 ετών Florence Pugh στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Κάθριν (Κατερίνα στο μυθιστόρημα ), η ταινία δίνει με αξέχαστο  τρόπο μία εικόνα του απαράδεκτου στάτους  της  γυναίκας  τον 19^ο αιώνα στην Αγγλία.

1865, επαρχιακή Αγγλία. Η νεαρότατη  Κάθριν παντρεύεται τον αρκετά μεγαλύτερό της Αλεξάντερ Λέστερ και τον ακολουθεί στο κτήμα του όπου κατοικεί μαζί με τον αχώνευτο και αυταρχικό πατέρα του, Μπόρις Λέστερ. Απ΄τις πρώτες ήδη σκηνές της ταινίας  γίνεται  σαφές, και στη νεαρή και χυμώδη Κάθριν, αλλά και στον θεατή , τι ακριβώς περιμένουν απ΄ αυτήν  σύζυγος και πεθερός : σύζυγος  υπάκουη, διακοσμητική, θεοσεβούμενη και απαραιτήτως με «κλινικές αρετές» δηλαδή ικανότητα τεκνογονίας και κατά προτίμηση αρσενικών παιδιών. Στην εκπληκτική σκηνή της πρώτης νύχτας του ζεύγους, η Κάθριν μαθαίνει μ’ εξευτελιστικό τρόπο θα έλεγα, τι είναι για τον σύζυγό της : ένα αντικείμενο, σεξουαλική ιδιοκτησία του, και σε καμία περίπτωση ισότιμη σύντροφος.

«Ο πατέρας μου σ’ αγόρασε μαζί με ένα κομμάτι γης» την πληροφορεί αργότερα, και  επιμένει να την προσφωνεί Κυρία^.  οι βάσεις, οι κωμικοτραγικές βάσεις, για την  τραγωδία  που θ’ αφανίσει τους Λέστερ έχουν ήδη τεθεί, πως γίνεται ν’αποκαλείς  «κυρία» κάποια που της αρνείσαι τον έλεγχο του εαυτού της, που της  αρνείσαι  την αυτοδιάθεση;

Η Florence Pugh στο ρόλο της Κάθριν είναι υπέροχη. Ο φακός  χαϊδεύει το όμορφο προσωπάκι της αλλά και το ορεκτικό κορμί της,όταν ξεγυμνώνεται υπό τις διαταγές  του συζύγου της, είτε όταν παραδίνεται στο πάθος της για τον νεοφερμένο εργάτη του κτήματος, τον Σεμπάστιαν (ο Cosmo Jarvis). Αν αναρωτιόσασταν πώς η Λαίδη Μάκβεθ, η τραγική (αντι) ηρωίδα του Σαίξπηρ έγινε ό,τι έγινε, μία στυγνή και υπολογίστρια ηθική αυτουργός εγκλημάτων που τελούσαν άλλοι υπό την καθοδήγησή της, με την ταινία του Oldroyd  ίσως απαντηθούν τα ερωτήματά σας : πώς οδηγείται ένας άνθρωπος στο έγκλημα ; τί τον κινεί ;

Η ασφυκτική , τυραννική και υποτιμητική της ανθρώπινης υπόστασής της, κατάσταση που επικρατεί  στην οικία Λέστερ οπλίζουν την Κάθριν μ’ επιμονή, πονηριά και μία λυσσασμένη επιθυμία για ζωή και έρωτα, αυτά ακριβώς δηλαδή που της  αρνείται ο σύζυγός της (ο Paul Hilton είναι πειστικότατος) και  ο κέρβερος  που αφήνει στο «πόδι του» όσο λείπει : ο αηδιαστικός και αχώνευτος  πατέρας του Μπόρις  Λέστερ ( ο Christopher Fairbank  του Taboo ). Η χοντρόπετση, όπως αυτοχαρακτηρίζεται, Κάθριν εξεγείρεται και αντιδρά όπως κάθε ελεύθερα σκεπτόμενος  άνθρωπος που δεν ανέχεται χωροφύλακες και αφεντικά στο σβέρκο του : κάνει  αυτό που θέλει κι εξασφαλίζει ότι θα συνεχίσει να το κάνει ανενόχλητη…

Όσο κι αν οι πράξεις της, προκαλούν αποτροπιασμό και στοιχειώνουν τη συνείδηση (ιδίως του εραστή της Σεμπάστιαν), άλλο τόσο «δικαιολογούνται» αν  λάβουμε  υπόψη το  στάτους  της σ’αυτό το αγρόκτημα-φυλακή. Είναι άραγε μία ταινία  γυναικείας  χειραφέτησης αυτή εδώ, ή μήπως αριστοτεχνικής τιμώρησης  της  εξεγερμένης γυναίκας;  Ακόμη και ο ερωτευμένος (εικάζουμε) Σεμπάστιαν, όταν δεν μπορεί πλέον ν’ αντέξει όσα έκανε ή βοήθησε την Κάθριν να κάνει, ξεσπάει  λέγοντας  “she is a disease”, και ίσως αυτό ακριβώς έπεισε την Κάθριν να  τον «θυσιάσει».Ο αρχικά τολμηρός άντρας , που δεν διστάζει να πάρει ανεπίτρεπτο θάρρος με τη γυναίκα του αφεντικού του, όσο αφήνεται στον ερωτικό χείμαρο της ζουμερής Κάθριν τόσο οπισθοχωρεί  τρομαγμένος ^.  στον ωκεανό που έπεσε αρχικά ενθουσιώδης για να κολυμπήσει, αρχίζει να διακρίνει τους κινδύνους που κρύβονται  στα σκοτεινά νερά του.

Το φινάλε της ταινίας  αφήνει μία αμφίβολη αίσθηση : θρίαμβος και ήττα μαζί. Η ωραία Κάθριν, είναι πλέον η απόλυτη Κυρία του σπιτιού, καταδικασμένη ( ; )  να ζήσει ολομόναχη στο τεράστιο σπίτι που περιήλθε στην κατοχή της, εγκυμονώντας το παιδί του έρωτά της, του εκτός γάμου έρωτά της, τον οποίο δεν δίστασε να θυσιάσει  προκειμένου να σωθεί η ίδια. Το όμορφο και καθαρό προσωπάκι της Κάθριν, γεμίζει το πλάνο και η Pugh με την ορμητική και παθιασμένη ερμηνεία της περνάει απ ΄τον δισταγμό και το φόβο, στην αυτοπεποίθηση και την αχαλίνωτη επιδίωξη του να γίνει αυτό που της στέρησαν εξ αρχής, κοινωνία και Δίκαιο : η Κυρία του σπιτιού, με λόγο που λαμβάνεται υπόψη.

Κανείς δεν γίνεται δολοφόνος  απ΄τη μιά στιγμή στην άλλη, κανείς δεν εγκληματεί έτσι, επειδή του ήρθε^.  κάτι τον προετοιμάζει. Η ταινία του Oldroyd είναι αισθητική απόλαυση και μία συμπαγής παρουσίαση της απαράδεκτης θέσης της γυναίκας στην, υποτίθεται, πολιτισμένη Δύση, τη Δύση της Ιεράς Εξέτασης, και της ευνουχιστικής διαπαιδαγώγησης των γυναικών που θεωρούνταν  β’ κατηγορίας  υποκείμενα, μην πω αντικείμενα.

Κάθε άδικη κοινωνία έχει τους παραβάτες  που της αξίζουν.